ทำความรู้จัก Niksen หรือศิลปะการใช้ชีวิตของการไม่ทำอะไรเลยอย่างเป็นสุขของชาวดัตช์

เมื่อคำว่า ‘Productivity’ กำลังบีบบังคับให้เราต้องใช้ชีวิตเหมือนกับนักรบที่ต้องกระหายชัยชนะ ถึงเวลาแล้วหรือยังที่เราจะหยุดทุกสิ่งอย่าง แล้วหันกลับมาใช้ชีวิตแสนสงบแบบที่เคยเป็น?

สำหรับชาวดัตช์นั้น คำว่า Productivity อาจจะมีความหมายที่ต่างออกไปหรือไม่มีความหมายเลยก็ได้ เพราะ พวกเขาไม่ได้ให้คุณค่ากับคำ ๆ นี้กับชีวิตเหมือนพวกเรา แต่พวกเขามีศิลปะในการใช้ชีวิตที่ต่างออกไป ที่เรียกว่า ‘Niksen’ หรือศิลปะการใช้ชีวิตของการไม่ทำอะไรเลยอย่างเป็นสุข อย่างไรก็ตาม การไม่ได้ทำอะไรเลย มันจะทำให้ชีวิตของเรามีแต่ความสุขได้จริงหรือ?

Niksen คือ อะไร?

‘Niksen’ สามารถแปลตรงตัวได้ว่า ‘สภาวะที่ไม่ทำอะไรเลย หรือทำบางสิ่งบางอย่างไร้จุดมุ่งหมาย’

Carolien Hamming กรรมการผู้จัดการ CSR Centrum สถาบันแนะนำการพัฒนาตนเองชื่อดังจากเนเธอร์แลนด์ กล่าวว่า Niksen เป็นเหมือนศิลปะการใช้ชีวิตอย่างหนึ่ง ที่สามารถทำได้ง่าย ๆด้วยการเดินเล่นไปมา มองออกนอกหน้าต่างชมธรรมชาติ หรือจะแค่ฟังเพลงที่ชอบก็ได้ ตราบเท่าที่เราทำสิ่งเหล่านั้นอย่างไร้จุดมุ่งหมาย และไม่คาดหวัง Productivity ใด ๆ

Ruut Veenhoven นักสังคมวิทยาและศาสตราจารย์จาก Erasmus University ประเทศเนเธอร์แลนด์ ผู้ซึ่งศึกษาเกี่ยวกับความสุขของมนุษย์กล่าวว่า การนั่งเฉย ๆ บนเก้าอี้ หรือมองออกไปนอกหน้าต่าง ก็ถือว่าเป็นการฝึกฝนการใช้ชีวิตแบบ Niksen แล้ว เมื่อเปรียบเทียบกับการฝึกสมาธิ ที่มุ่งเน้นไปยังการอยู่กับปัจจุบันอย่างมีสติ Niksen กลับต้องการให้เราปล่อยจิตใจให้ล่องลอยไปโดยไม่คิดอะไรเลย

เขายังกล่าวอีกว่า มนุษย์ควรจะมีช่วงเวลาที่ได้พักผ่อนโดยไม่ต้องคิดอะไรบ้าง เพราะ แม้ว่าหลายคนเลือกที่จะพักผ่อนด้วยการกิจกรรมอะไรบางอย่างแล้วก็ตาม แต่พวกเขายังนึกถึงประโยชน์หรือ Productivity ที่ได้จากการทำกิจกรรมเหล่านั้นอยู่เลย ดังนั้น ศิลปะการใช้ชีวิตในอีกแง่มุมหนึ่ง คือ การหาว่าวิธีใดที่จะทำให้เรารู้สึกผ่อนคลายได้มากที่สุด จนกระทั่งจิตใจของเราว่างเปล่าและสงบ ซึ่งบนโลกนี้ ไม่ได้มีสูตรสำเร็จตายตัวเพียงวิธีเดียว แต่ละคนย่อมค้นพบวิธีที่เหมาะสมที่สุดสำหรับตัวเองด้วยการลอง   

ศิลปะในการใช้ชีวิต Niksen ให้อะไรกับชีวิตเราบ้าง?

ในประเทศเนเธอร์แลนด์ Niksen มักจะเป็นแนวคิดที่ถูกเหยียดมาโดยตลอดว่า มีแต่พวกคนขี้เกียจไปวันๆที่ใช้ชีวิตแบบนั้น อย่างไรก็ตาม เมื่อระดับความเครียดของผู้คนสูงขึ้นทั่วโลก จนส่งผลให้ผู้คนมากมายเผชิญกับสภาวะทางจิตใจที่ย่ำแย่ การได้ปล่อยจิตใจให้ล่องลอยโดยไม่ต้องคิดอะไร จึงกลายเป็นศิลปะการใช้ชีวิตแบบใหม่ ที่ชาวดัตช์เริ่มกลับมาสนใจอีกครั้งในฐานะ เครื่องมือต่อสู้กับความเครียดและการใช้ชีวิตอย่างเป็นสุข  

Eve Ekman ผู้อำนวยการ Greater Good Science Center จาก University of California ผู้ซึ่งศึกษาเกี่ยวกับระดับความเครียดของผู้ใหญ่และวัยรุ่นในอเมริกา กล่าวว่า ปัจจุบันผู้คนกำลังมองหาหนทางที่จะนำไปสู่ความเรียบง่ายและสงบสุขอีกครั้ง และหนทางที่กำลังเป็นที่จับตามอง ได้แก่ Niksen  

เธอยังกล่าวต่ออีกว่า การใช้ชีวิตตามแนวคิด Niksen สามารถฟื้นฟูสภาพจิตใจจากความเครียดวิตกกังวลได้เป็นอย่างดี อีกทั้งยังมีประโยชน์ในการชะลอความอ่อนเยาว์ และเพิ่มภูมิคุ้มกันให้ร่างกายสามารถต่อสู้กับอาการเจ็บป่วยต่างๆได้อย่างมีประสิทธิภาพ

สิ่งที่จะได้อีกอย่างจากการใช้ชีวิตตามแนวคิด Niksen คือ การเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของสมอง ให้สามารถคิดไอเดียต่าง ๆ ได้อย่างสร้างสรรค์ จากการศึกษาวิจัยของ Ruut Veenhoven ที่นอกจากจะเป็นนักสังคมวิทยาและศาสตราจารย์แล้ว ยังดำรงตำแหน่งผู้อำนวยการ World Database of Happiness พบว่า แม้ว่าเราจะ ‘Niks’ หรือไม่ทำอะไรเลย สมองของเราก็ยังคงทำงาน และฟื้นฟูส่วนที่ทำงานหนักเกินไปให้ดีขึ้นได้ ซึ่งนั่นหมายความว่า ความคิดสร้างสรรค์ของเราก็จะกลับมาด้วยเช่นกัน ดังนั้น จึงไม่ต้องแปลกใจไปว่า ทำไมบางครั้ง ปัญหาที่เราหาทางแก้ไขมาหลายชั่วโมง ดันมาคิดออกตอนที่เราไปเดินเล่น หรือโปรเจคธุรกิจยักษ์ใหญ่ที่เราทุ่มเทแทบตาย กลับสำเร็จตอนที่เรากำลังฝันกลางวัน

นอกจากนั้น จากงานวิจัยที่ตีพิมพ์ลงใน Frontiers in Psychology เมื่อปี 2013 ยังค้นพบประโยชน์ที่ได้จากการใช้ชีวิตตามแนวคิด Niksen เพิ่มเติมว่า การใช้ชีวิตลักษณะนี้ ช่วยให้มนุษย์แต่ละคนค้นพบแรงบันดาลใจในการกำหนดเป้าหมายของชีวิต และมองเห็นภาพชัดเจนขึ้นว่า จะต้องทำอะไรบ้างเพื่อจะไปสู่จุดนั้นในอนาคต

เราจะเริ่มต้นใช้ชีวิตตามแนวคิด Niksen ได้อย่างไร? 

สำหรับผู้คนมากมาย ‘การไม่ทำอะไรเลย’ เป็นเรื่องยากกว่าที่คิด จริงๆแล้ว มันค่อนข้างท้าทายทีเดียวสำหรับการนั่งและมองออกไปนอกหน้าต่างเฉย ๆ โดยไม่ทำอะไรเลยเป็นระยะเวลาหนึ่ง เราอาจจะรู้สึกแปลกๆในช่วงแรก ที่ต้องมาทำอะไรที่เราไม่คุ้นเคย แต่ถ้าหากว่าเราเริ่มต้นจากใช้เวลาอยู่นิ่ง ๆ ไม่กี่นาทีต่อวัน และค่อยๆปรับเวลาให้ยาวนานมากขึ้น จนกระทั่งเว้นว่างไว้สักคืนต่อสัปดาห์ ที่เราไม่มีภาระอะไรต้องทำ และสามารถใช้ช่วงเวลาอยู่กับตัวเองได้ยาว ๆ เพียงเท่านี้เราก็จะสามารถใช้ชีวิตตามแนวคิด Niksen ได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

ท้ายที่สุดแล้ว อย่ารู้สึกผิดหรือละอายใจที่จะไม่ทำอะไรเลยและปล่อยจิตใจให้สงบสุข เพียงแค่ให้ชีวิตของเราได้ดำเนินไปตามกาลเวลา และเป็นอิสระจากทุกสิ่งรอบตัวที่ขัดขวางความสุขสักครู่ เพียงแค่นี้ เราก็จะสามารถใช้ชีวิตได้อย่างเป็นสุขแล้ว

อ้างอิง: Time