AWS ร่วมกับ Strand Partners เจาะลึกผลศึกษาการใช้ AI คนไทย ไทยกำลังเข้าสู่ ‘เศรษฐกิจ AI สองระดับ’ ชี้ 3 อุปสรรคใหญ่ที่ทุกองค์กรต้องเร่งแก้ไข

ท่ามกลางกระแสความตื่นตัวของ Generative AI ที่ถาโถมเข้ามาเปลี่ยนแปลงโลกธุรกิจ ประเทศไทยเองก็กำลังเผชิญกับจุดเปลี่ยนครั้งสำคัญ ผลการศึกษาล่าสุด ‘Unlocking Thailand's AI Potential’ จาก Amazon Web Services (AWS) และ Strand Partners ทำให้เห็นถึงสิ่งที่น่าตื่นเต้นและน่ากังวลไปพร้อมกัน นั่นคือการนำ AI มาใช้ในภาคธุรกิจไทยเติบโตอย่างก้าวกระโดด แต่ในขณะเดียวกันก็กำลังเกิดรอยแยกที่ชัดเจนขึ้นเรื่อยๆ จนอาจนำไปสู่สภาวะ 'เศรษฐกิจ AI สองระดับ (Two-Tier AI Economy)' ที่กลุ่มสตาร์ทอัพผู้มีความคล่องตัวสูงกำลังเร่งสปีดนวัตกรรมทิ้งห่างองค์กรขนาดใหญ่และธุรกิจ SME แบบดั้งเดิมไปไกล

คุณ Nick Bonstow ผู้อำนวยการจาก Strand Partners และคุณวัตสัน ถิรภัทรพงศ์ Country Manager ของ AWS ประเทศไทย ได้ร่วมกันเจาะลึกถึงภาพรวมการใช้ AI ในไทย พร้อมชี้ให้เห็นถึงโอกาสมหาศาลและความท้าทายเร่งด่วนที่ทุกภาคส่วนต้องร่วมมือกันแก้ไข ก่อนที่ช่องว่างนี้จะกว้างเกินกว่าจะตามทัน

ภาพรวม AI ไทย โตเร็ว-กว้าง แต่ยังไม่ลึกพอ

ผลการศึกษาชี้ให้เห็นถึงการเติบโตของการใช้ AI ในประเทศไทยที่น่าทึ่ง โดยสถิติระบุว่า ในปี 2567 เพียงปีเดียว มีธุรกิจกว่า 150,000 ราย ที่เริ่มนำ AI เข้ามาปรับใช้ หรือเฉลี่ยแล้ว เกือบทุก 3 นาทีจะมีธุรกิจใหม่ 1 แห่งในไทยเริ่มใช้ AI ส่งผลให้ปัจจุบัน อัตราการใช้ AI ในภาคธุรกิจ (AI Adoption) เพิ่มขึ้นเป็น 32% จาก 24% ในปีก่อนหน้า ซึ่งเป็นอัตราการเติบโตที่สูงถึง 33%

'นี่คืออัตราการเติบโตที่สำคัญอย่างยิ่ง (a really significant growth rate) และเป็นหนึ่งในอัตราที่สูงเมื่อเทียบกับทั่วโลก' คุณนิค บอนสโตว์ กล่าวในงานแถลงข่าว พร้อมชี้ให้เห็นถึงผลลัพธ์ที่เป็นรูปธรรมต่อธุรกิจ โดย 81% ของธุรกิจที่ใช้ AI ระบุว่ามีประสิทธิภาพการทำงาน (Productivity) เพิ่มขึ้น และ 67% มีรายได้เพิ่มขึ้นตามมา

อย่างไรก็ตาม แม้ตัวเลขการใช้งานจะดูสวยหรู แต่เมื่อเจาะลึกถึง 'คุณภาพ' ของการใช้งานกลับพบว่าธุรกิจไทยส่วนใหญ่ยังคงวนเวียนอยู่กับการใช้งานในระดับพื้นฐานเท่านั้น สะท้อนให้เห็นถึงศักยภาพที่ยังไม่ถูกปลดล็อกอีกมหาศาล:

• 72% อยู่ในขั้นสำรวจ (Exploring AI) เป็นการใช้งานในลักษณะงานย่อยๆ (Basic Tasks) เช่น ใช้ Chatbot ช่วยปรับปรุงการเขียน หรือสรุปข้อมูลเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานส่วนบุคคล
• 18% อยู่ในขั้นบูรณาการ (Integrating AI) เริ่มมีการผสาน AI เข้ากับกระบวนการทำงานของแผนกอย่างเป็นระบบ เช่น นำ AI มาใช้ในแผนกการเงินเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ
• เพียง 10% ที่อยู่ในขั้นปฏิรูป (Transforming with AI) กลุ่มนี้คือผู้ที่นำ AI มาเป็นเสาหลักของกลยุทธ์ธุรกิจ (Fundamental Pillar) เพื่อสร้างผลิตภัณฑ์และบริการใหม่ๆ หรือแม้กระทั่งเปลี่ยนโมเดลธุรกิจไปเลย

'นับเป็นปรากฏการณ์ที่น่าสนใจมาก แม้ 32% ของธุรกิจจะรายงานว่าได้นำ AI มาใช้ แต่ส่วนใหญ่ยังคงใช้งานในระดับพื้นฐานเท่านั้น นี่อาจทำให้เรามองข้ามความท้าทายที่แท้จริงที่ธุรกิจไทยจำนวนมากกำลังเผชิญอยู่' คุณนิคกล่าว

รอยแยกที่ชัดเจน เมื่อสตาร์ทอัพเร่งสปีดทิ้งห่าง

จุดเปลี่ยนที่น่ากังวลที่สุดของผลการศึกษาครั้งนี้คือ ช่องว่างด้านนวัตกรรม (Innovation Gap) ที่กำลังก่อตัวเป็น 'เศรษฐกิจสองระดับ' อย่างชัดเจนระหว่างกลุ่มธุรกิจต่างๆ ไว้อย่างน่าสนใจ

• กลุ่มผู้นำ (Startups) กลุ่มนี้มีความกระตือรือร้นและสร้างสรรค์ในการใช้ AI สูงสุด โดย 50% ของสตาร์ทอัพนำ AI มาใช้งานแล้ว, 21% อยู่ในขั้นก้าวหน้าที่สุด และที่สำคัญคือ 40% กำลังใช้ AI เพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือบริการใหม่ๆ
• กลุ่มผู้ตาม (Large Enterprises) องค์กรขนาดใหญ่ แม้จะมีทรัพยากรมากกว่า แต่กลับเคลื่อนตัวช้ากว่า โดย 75% ของการใช้งานยังคงอยู่ในระดับพื้นฐาน และมี เพียง 16% ที่ใช้ AI เพื่อสร้างนวัตกรรมใหม่ ซึ่งน้อยกว่าสัดส่วนของสตาร์ทอัพถึงเกือบ 3 เท่า นอกจากนี้ มีเพียง 18% เท่านั้นที่มีกลยุทธ์ AI ที่ครอบคลุมทั้งองค์กร
• กลุ่มที่ต้องเร่งปรับตัว (SMEs) 73% ของ SME ยังคงใช้งาน AI ในระดับพื้นฐาน และมี เพียง 9% เท่านั้นที่สามารถประยุกต์ใช้ AI ในระดับก้าวหน้าได้

'ช่องว่างนี้แสดงให้เห็นว่าสตาร์ทอัพกำลังก้าวล้ำหน้าทั้งบริษัทขนาดใหญ่และ SME ในแง่ความเร็วและความลึกของนวัตกรรม ซึ่งอาจส่งผลกระทบระยะยาวต่อการพัฒนาเศรษฐกิจของประเทศ' คุณนิคย้ำเตือนประเด็นนี้

เจาะลึก 3 อุปสรรคใหญ่ฉุดรั้งศักยภาพ AI ไทย 

ผลการศึกษาและเวทีเสวนาได้ชี้ชัดถึง 3 อุปสรรคหลักที่เปรียบเสมือนโซ่ตรวนที่ทำให้องค์กรส่วนใหญ่ยังไม่สามารถปลดล็อกศักยภาพของ AI ได้เต็มที่

1. ช่องว่างทักษะดิจิทัล (The Digital Skills Chasm) 
   นี่คืออุปสรรคที่ใหญ่ที่สุด โดย 47% ของธุรกิจระบุว่าการขาดแคลนบุคลากรที่มีทักษะ AI เป็นอุปสรรคหลัก และมีพนักงานเพียง 34% ที่ได้รับการฝึกอบรมทักษะดิจิทัลในปีที่ผ่านมา สถานการณ์นี้รุนแรงถึงขั้นที่ธุรกิจยินดีเพิ่มเงินเดือนโดยเฉลี่ยสูงถึง 36% เพื่อแย่งชิงบุคลากรที่มีทักษะ AI ที่เหมาะสม
2. ต้นทุนและความไม่แน่นอนด้านกฎระเบียบ 38% 
   ของธุรกิจยังคงกังวลเกี่ยวกับต้นทุนเริ่มต้นในการนำ AI มาใช้ นอกจากนี้ 33% ยังกังวลว่ากฎระเบียบเกี่ยวกับ AI ที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตจะกลายเป็นอุปสรรคที่ทำให้การพัฒนานวัตกรรมช้าลง คุณวัตสันชี้ว่า 'เราต้องมีกรอบในการกำกับดูแล แต่ต้องเป็นในลักษณะที่เป็น Pro-Innovation คือไม่ไปสกัดกั้นให้การพัฒนาช้าลง แต่ต้องมีรั้วรอบขอบชิดเพื่อป้องกันการนำไปใช้ในทางที่ผิด'
3. ภาครัฐต้องเป็นผู้นำและสร้างความเชื่อมั่น
   ผลสำรวจชี้ว่า 67% ของภาคธุรกิจจะมีแนวโน้มนำ AI มาใช้มากขึ้นหากภาครัฐเป็นผู้นำในการเปลี่ยนแปลง การที่ภาครัฐนำ AI มาใช้ในบริการสาธารณะ เช่น การทำพาสปอร์ตออนไลน์ที่รวดเร็วเหมือนในสิงคโปร์ จะช่วยสร้างความเชื่อมั่นและเป็นต้นแบบให้ภาคเอกชนเดินตาม

Case Study ในไทย เมื่อธุรกิจเริ่มปลดล็อกศักยภาพ AI

คุณวัตสันได้ยกตัวอย่างองค์กรไทยที่เริ่มนำ AI มาใช้และเห็นผลลัพธ์ที่จับต้องได้ เพื่อเป็นแนวทางและแรงบันดาลใจให้กับธุรกิจอื่นๆ

• แสนสิริ (Sansiri) พัฒนา 'ChatX' ซึ่งเป็น Gen AI Assistant สำหรับผู้ใช้งาน 3,000 คนในโครงการกว่า 500 แห่ง ช่วยลดเวลาตอบสนองลูกค้าลง 30% นอกจากนี้ยังใช้ Gen AI OCR ในการจัดการใบแจ้งหนี้ (Invoice) 50,000 ฉบับต่อเดือน ซึ่งเพิ่มความแม่นยำได้ถึง 90%+ และลดเวลาตรวจสอบลง 50%
• ซีแอค (SEAC) ในฐานะองค์กรที่ทำธุรกิจด้านการอบรม SEAC ได้ใช้ AWS Bedrock ในการสร้างและพัฒนาเนื้อหาสำหรับหลักสูตรต่างๆ ทำให้สามารถ ลดเวลาดำเนินงานได้ถึง 75% ลดต้นทุน 60% และขยายขีดความสามารถได้ถึง 500% โดยไม่ต้องเพิ่มคน
• บอทน้อย (Botnoi) เป็นตัวอย่างของสตาร์ทอัพที่ใช้ AI เป็นแกนหลักในการสร้างธุรกิจ โดยพัฒนาบริการ Voicebot และ Live Translation ที่สามารถ ลดความหน่วงในการตอบสนองลง 20% เพิ่มความแม่นยำ 7% และประหยัดต้นทุนกว่า 30%

AWS เดินหน้าเต็มสูบ ลงทุนโครงสร้างพื้นฐานและสร้างคน

เพื่อสนับสนุนให้ประเทศไทยก้าวข้ามอุปสรรคและมุ่งสู่การเป็นฮับ AI ของภูมิภาค AWS ได้เดินหน้าลงทุนอย่างต่อเนื่อง ทั้งในด้านโครงสร้างพื้นฐานและทรัพยากรบุคคล

คุณวัตสัน ประกาศข่าวดีล่าสุดว่า 'Amazon Bedrock ซึ่งเป็นแพลตฟอร์ม Gen AI ของเรา ได้เปิดให้บริการบน AWS Thailand Region เป็นที่เรียบร้อยแล้ว' การเปิดตัวนี้ถือเป็น Game Changer สำคัญ เพราะจะช่วยให้องค์กรไทยสามารถพัฒนาและใช้งาน AI ได้ด้วยความหน่วง (Latency) ที่ต่ำลง และมีต้นทุนที่ถูกกว่าการใช้งานในต่างประเทศ 10-15%

'Bedrock จะเป็นเหมือนตัวกลางที่ทำให้ลูกค้าสามารถเลือกใช้โมเดล AI ที่หลากหลายและเหมาะสมกับงานของตนเองได้มากที่สุด ไม่ว่าจะเป็นโมเดลขนาดใหญ่หรือโมเดลเฉพาะทางที่เก่งเฉพาะด้าน' คุณวัตสันอธิบาย

นอกจากการลงทุนด้านโครงสร้างพื้นฐานกว่า 5 พันล้านดอลลาร์สหรัฐใน Thailand Region แล้ว AWS ยังมุ่งมั่นในการแก้ปัญหาทักษะดิจิทัล ซึ่งเป็นโจทย์ที่ใหญ่ที่สุด โดยได้สร้าง NEW MILESTONE ด้วยการ ฝึกอบรมทักษะด้านคลาวด์ให้คนไทยไปแล้วกว่า 100,000 คน ตั้งแต่ปี 2560 ผ่านโครงการต่างๆ เช่น AWS Skill Builder, AWS re/Start และการจับมือกับพันธมิตรในโครงการ 'AWS Skills to Jobs Tech Alliance'

'ธุรกิจในไทยมีความตื่นตัวอย่างมาก แต่รายงานนี้ชี้ให้เห็นว่ายังมีอุปสรรคสำคัญ เพื่อรักษาความได้เปรียบในการแข่งขัน ทั้งภาครัฐและภาคอุตสาหกรรมจำเป็นต้องร่วมมือกันแก้ไขอุปสรรคเหล่านี้อย่างเป็นระบบ AWS พร้อมมุ่งมั่นสนับสนุนการใช้งาน Gen AI ผ่านการลงทุนและโครงการพัฒนาทักษะอย่างต่อเนื่อง' คุณวัตสัน กล่าวทิ้งท้าย

ผลสรุปจากการศึกษาครั้งนี้ชัดเจนว่า ประเทศไทยมีศักยภาพมหาศาลในการเป็นผู้นำด้าน AI แต่การจะไปถึงจุดนั้นได้ ทุกภาคส่วนจำเป็นต้องร่วมมือกันอย่างจริงจังเพื่อลดช่องว่างทางทักษะ ส่งเสริมการใช้งานในระดับที่ลึกซึ้งและสร้างสรรค์ยิ่งขึ้น และสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อนวัตกรรม เพื่อไม่ให้ใครถูกทิ้งไว้ข้างหลังในยุคเศรษฐกิจที่ขับเคลื่อนด้วยปัญญาประดิษฐ์นี้