ดร.การดี เลียวไพโรจน์ หัวหน้าคณะที่ปรึกษาฟิวเจอร์เทลส์ แล็บ บริษัทแมกโนเลีย ควอลิตี้ ดีเวล็อปเม้นต์ คอร์ปอเรชั่น จำกัด (FutureTales Lab by MQDC) เปิดเผยว่า ศูนย์วิจัยอนาคตศึกษา ฟิวเจอร์เทลส์แล็บ มุ่งศึกษา วิเคราะห์ และรวบรวมข้อมูลที่สำคัญต่ออนาคต เพื่อนำเสนอปรากฏการณ์ที่สำคัญของสังคมไปสู่การคาดการณ์ทางออกสำหรับอนาคตที่พึงประสงค์ร่วมกันของมนุษยชาติ ให้ตอบโจทย์ For all Well-being จึงเป็นที่มาของการพัฒนางานวิจัยครอบคลุมมิติอนาคตทั้งด้านความเป็นอยู่ การเรียนรู้ วิกฤตสิ่งแวดล้อมหรือแม้กระทั่งเทคโนโลยีและโรโบติกส์อีกด้วย จากงานวิจัยด้านการคาดการณ์อนาคตล่าสุด พบว่า สังคมไทยในอนาคตจะมีการปรับตัวเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยสำคัญในหลากหลายมิติ รวมถึงความหลากหลายของอัตลักษณ์ทางเพศมากขึ้น

ด้าน ดร.ภัณณิน สุมนะเศรษฐกุล ผู้อำนวยการวิจัยด้านการคาดการณ์อนาคต ฟิวเจอร์เทลส์ แล็บ  บริษัทแมกโนเลีย ควอลิตี้ ดีเวล็อปเม้นต์ คอร์ปอเรชั่น จำกัด (FutureTales Lab by MQDC) 
 กล่าวว่า ได้ทำการวิเคราะห์คาดการณ์อนาคตเกี่ยวกับปรากฏการณ์ในสังคมไทยที่จะเปลี่ยนแปลงไป เพื่อตอบโจทย์การวิจัยเรื่องอนาคตของการใช้ชีวิตของคนไทย โดยการศึกษาครั้งนี้ วิเคราะห์ผ่านการเปลี่ยนแปลงของสังคมไทยจากในอดีตย้อนหลังจนถึงปรากฏการณ์ในปัจจุบันผ่านการวิเคราะห์ด้วยวิธีการศึกษาเทรนด์แนวโน้มเพื่อนำเสนอภาพสังคมหลากหลายมิติที่เป็นไปได้ในอนาคต โดยครอบคลุมด้านเพศสภาพ สังคม วัฒนธรรม ครอบครัว เศรษฐกิจ และการเมือง ซึ่งสามารถสรุปการวิเคราะห์ได้เป็น 10 ปรากฎการณ์สำคัญ ดังนี้  

1. อาชีพในอนาคตที่ไม่มีวันเกษียณ ปรากฏการณ์ด้านการพัฒนาสายงานและอาชีพในอนาคตนั้น อาจนำไปสู่การที่ไม่มีอายุสำหรับการเกษียณ การกำหนดอายุสำหรับเกษียณจะกลายเป็นข้อตกลงระหว่างนายจ้างและลูกจ้างเป็นหลัก เพราะรูปแบบการทำงานในอนาคตนั้นสะท้อนความเป็นไปได้ของสถานที่ทำงานในรูปแบบที่ไม่มีข้อจำกัดด้านอายุ (Ageless Workplace) อีกต่อไป เสมือนการไปทำงานคือการไปเรียนรู้ทักษะใหม่ๆ เพื่อตอบโจทย์การทำงานโลกอนาคตด้วยเช่นกัน 

2. ความเชี่ยวชาญสู่โลกอนาคต เนื่องด้วยการแข่งขันที่สูงมากขึ้นทำให้การพัฒนาความเชี่ยวชาญของคนยุคถัดไป จะอยู่ในรูปแบบการเรียนเพื่อวุฒิการศึกษาไปพร้อมกับการสร้างแบรนดิ้งความเชี่ยวชาญของตนเองผ่านช่องทางออนไลน์หรือช่องทางอื่นๆไปพร้อมกัน

3. อัตลักษณ์ทางเพศที่ไม่สำคัญอีกต่อไป ปรากฏการณ์ด้านเพศสภาพในอนาคตนั้นถูกคาดการณ์ว่าอาจไม่มีความสำคัญอีกต่อไป มีการมองข้ามเรื่องอัตลักษณ์ทางเพศของคน โดยให้ความสำคัญกับเรื่องทักษะความสามารถและความเป็นมนุษย์เป็นหลัก และเริ่มมีความแตกต่างทางเพศสภาพที่เปลี่ยนไปมากกว่าเพียงแค่สองเพศเท่านั้น เป็นกลุ่มหลากหลายทางเพศ (LGBTQ ) หรือมากกว่า กรณีตัวอย่างการจำแนกเพศของผู้ใช้ในโลกออนไลน์สามารถจำแนกแบ่งเพศได้มากถึง 58 ลักษณะ¹ เพื่อสะท้อนความเป็นตัวตนของคนในยุคปัจจุบันให้มากที่สุด 

4. ครอบครัวสะท้อนความหลากหลายในอนาคต การยอมรับความหลากหลายทางเพศสภาพที่เพิ่มขึ้น จะนำไปสู่ครอบครัวในอนาคตที่จะมีทั้งคู่สมรสข้ามเพศที่เป็นทั้งแม่-พ่อในครอบครัวเดียวกัน พ่อแม่ที่เป็นคู่ชาย รักชาย หรือ คู่หญิงรักหญิง หรือแม้กระทั่งความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ด้านการเจริญพันธุ์ที่จะนำไปสู่การเป็นพ่อหรือแม่เลี้ยงเดี่ยวมากขึ้น ต่างจากภาพครอบครัวในอดีตที่มักอยู่ร่วมกันเป็นครอบครัวใหญ่ ทั้งพ่อแม่ลูก และปู่ย่าตายาย 

5. ภาวะผู้นำในอนาคต ต่อเนื่องและเป็นไปในแนวทางเดียวกันกับความเปลี่ยนแปลงด้านการยอมรับทางเพศสภาพในอนาคตที่ไม่มีความแตกต่างทางอัตลักษณ์ทางเพศ ซึ่งในอดีตภาพของผู้นำในยุคถัดไปจะไม่ได้ยึดติดกับลักษณะแบบชายเป็นใหญ่เหมือนสังคม (Patriarchal Leader) โดยในปัจจุบันเริ่มมีแนวโน้มและพัฒนาการไปสู่ความหลากหลายของผู้นำมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นผู้นำที่เป็นหญิง เกย์ ผู้หญิงข้ามเพศ และผู้ชายข้ามเพศ

6. กฏหมายกับความสัมพันธ์ของคนและเทคโนโลยี ในอนาคตจะมีการเปิดใจยอมรับความสัมพันธ์ระหว่างคนและเทคโนโลยีที่มีมากขึ้น และอาจนำไปสู่การปรับกฏหมายเรื่องการยอมรับความสัมพันธ์ของคู่สมรสระหว่างมนุษย์และปัญญาประดิษฐ์ได้เนื่องด้วยการพัฒนาปรับปรุงของเทคโนโลยีปัญญาประดิษฐ์ที่สูงมากขึ้น 

7. อนาคตสะท้อนเชื้อชาติที่มีความเป็นลูกผสม ความเปลี่ยนแปลงสู่การเป็นลูกครึ่งหรือการแต่งงานมีคู่ครองข้ามเชื้อชาติ หรือข้ามประเทศ จนมีทายาทหรือคนรุ่นถัดไปในสังคมไทยที่มีพื้นฐานหลากหลายเชื้อชาติจนกลายเป็นเรื่องปกติมากขึ้นกว่าเดิม จากตัวเลขเลขทางสถิติที่ผ่านมาในไทยพบว่า ชาวต่างชาติในภาคอีสานประมาณ 27,357 คนนั้น กว่า 90 เปอร์เซ็นต์แต่งงานกับผู้หญิงไทย² โดยสอดคล้องไปกับแนวโน้มที่เพิ่มขึ้นถึงสามเท่าในช่วงสองทศวรรษที่ผ่านมาจาก 12,088 ไปถึง 38,403 สำหรับการขอวีซ่าคู่หมั้น ชาวต่างชาติของสหรัฐอเมริกา³ ซึ่งสภาพการณ์นี้ต่างจากภาพอดีตที่คนในประเทศที่มีความเป็นไทยที่ชัดเจน หรือยุคปัจจุบันที่ผู้นำหลายภาคส่วนที่มีเชื้อสายไทย-จีนเป็นหลัก

8. ปรากฏการณ์ฮ่องเต้น้อย หมายถึง กลุ่มเด็กที่เพิ่งเกิดหรือกำลังจะเกิดในอนาคต เนื่องด้วยแนวโน้มของเด็กที่จะเกิดน้อยลงเรื่อยๆ ทำให้สมาชิกในครอบครัวทุ่มเทให้ความสำคัญกับเด็กเกิดใหม่เป็นอย่างมาก ต่างจากอดีต ที่จะเน้นความสำคัญไปที่กลุ่มวัยทำงานหรือวัยกลางคนที่เป็นกลุ่มขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศ เป็นหลัก ส่วนปัจจุบันจะเน้นการให้ความสำคัญกับกลุ่มผู้สูงวัยที่มีจำนวนเพิ่มสูงขึ้น ซึ่งหากได้รับการปรับเปลี่ยนทักษะ (Reskill) จะเกิดแนวโน้มที่จะกลับเข้าสู่ตลาดแรงงานอีกครั้ง แต่ภาพอนาคตจะเน้นไปที่กลุ่มเด็กตามปรากฏการณ์ “ฮ่องเต้น้อย” ซึ่งมีกรณีศึกษาจากประเทศจีน⁴ ที่สมาชิกในครอบครัวทั้งปู่ย่าตายาย พ่อแม่จะดูแลเด็กเล็กสมาชิกใหม่คนเดียวของบ้าน เนื่องด้วยแนวโน้มจำนวนของเด็กที่จะเกิดนั้นน้อยลงไปทุกปี

9. การเติบโตของเมืองรองตามภูมิภาค การแบ่งภูมิภาคในอนาคตจะพัฒนาตามรูปแบบการขยายของ เมืองรองมากขึ้น ตามเส้นทางการพัฒนาระบบขนส่งมวลชนความเร็วสูงที่เชื่อมต่อไทยและประเทศเพื่อนบ้านในภูมิภาค ภาพการเติบโตของเมืองรองในอนาคตนั้นพัฒนามาจากการแบ่งส่วนภูมิภาคในอดีต ที่ให้ความสำคัญในรูปแบบเมืองหลักของแต่ละส่วนภูมิภาค เช่น เชียงใหม่ เป็นเมืองหลักของภาคเหนือ  

10. อนาคตการเมืองสะท้อนรูปแบบกลุ่ม อนาคตการเมืองสะท้อนรูปแบบกลุ่ม มีความเป็นไปได้ของการเมืองในอนาคตสะท้อนรูปแบบกลุ่มคนที่มีความสนใจประเด็นใกล้เคียงกัน (Clan Based Politics) เช่น ประเด็นสิ่งแวดล้อม หรือประเด็นหลักของการอยู่อาศัยของชุมชนกับนวัตกรรม เป็นต้น 

“ทั้งหมด คือ 10 ปรากฏการณ์การเปลี่ยนแปลงสำคัญของสังคมไทยในอนาคต เพื่อเป็นการรองรับการเปลี่ยนแปลงด้านสังคมที่นับวันจะมีความซับซ้อนและความหลากหลายมากขึ้นในอนาคต การศึกษาวิจัยที่เกี่ยวข้องมีความจำเป็นเพื่อช่วยในการออกแบบระเบียบหรือกฏหมายที่เกี่ยวข้องเพื่อเป็นการตอบโจทย์การเปลี่ยนแปลงที่ซับซ้อนขึ้นของสังคมในอนาคต” ดร.ภัณณิน กล่าวทิ้งท้าย

ข้อมูลอ้างอิง:

¹ https://abcnews.go.com/blogs/headlines/2014/02/heres-a-list-of-58-gender-options-for-facebook-users

² http://www.cps.chula.ac.th/newcps/hot_news_detail.php?id=160

³ https://www.marketwatch.com/story/this-country-sent-the-most-foreign-fiancees-to-the-us-in-2016-2017-04-05 

⁴ https://www.independent.co.uk/news/world/asia/one-child-policy-chinas-army-of-little-emperors-8446713.html