Spatial Computing (การประมวลผลเชิงพื้นที่) เป็นเทคโนโลยีที่รวมโลกเสมือนจริง (Virtual Reality หรือ VR) และโลกจริงเข้าด้วยกันผ่านอุปกรณ์และระบบซอฟต์แวร์ต่าง ๆ โดยมีเป้าหมายเพื่อสร้างประสบการณ์ที่ตอบสนองต่อการกระทำของผู้ใช้ในเชิงพื้นที่และเวลา ทั้งนี้การใช้งานไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่การแสดงผลกราฟิกหรือการเล่นเกม แต่ขยายไปสู่อุตสาหกรรมหลากหลาย ตั้งแต่การออกแบบผลิตภัณฑ์ การวางแผนโครงสร้าง การฝึกอบรม ไปจนถึงการแพทย์

การเปิดตัว Apple Vision Pro ในปี 2024 ได้กระตุ้นความสนใจในเทคโนโลยี Spatial Computing อย่างแพร่หลาย โดย Apple ลงทุนอย่างต่อเนื่องในด้าน Augmented Reality (AR), การประมวลผลภาพ (Computer Vision), และการบีบอัดวิดีโอเพื่อรองรับการประมวลผลเชิงพื้นที่ 

เทคโนโลยีนี้ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแค่การใช้งานสำหรับผู้บริโภคเท่านั้น แต่ยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในหลากหลายอุตสาหกรรมได้อีกด้วย ยกตัวอย่างเช่น:

สำหรับสำนักงาน

• Customizable digital workstations: เพิ่มประสิทธิภาพการทำงานของพนักงานด้วยการปรับแต่งสภาพแวดล้อมการทำงานให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล
• Simulated “in-person” collaboration for remote teams: จำลองการทำงานแบบ "ตัวต่อตัว" สำหรับทีมที่ทำงานจากระยะไกล ช่วยให้การสื่อสารมีประสิทธิภาพมากขึ้น
• Experiential training for employee onboarding: สร้างประสบการณ์การฝึกอบรมที่สมจริงและน่าสนใจสำหรับพนักงานใหม่
• Interactive, immersive data visualization for enhanced financial decision-making: นำเสนอข้อมูลทางการเงินที่ซับซ้อนในรูปแบบที่เข้าใจง่ายและมีประสิทธิภาพ ช่วยให้การตัดสินใจทางการเงินดียิ่งขึ้น

สำหรับอุตสาหกรรม

• Visualization and testing of facility layouts prior to building: สร้างแบบจำลองโรงงานและทดสอบการจัดวางอุปกรณ์ต่างๆ ในสภาพแวดล้อมเสมือนจริงก่อนการก่อสร้างจริง ช่วยลดต้นทุนและเวลา
• Immersive facility dataset visualization for bottleneck identification/workflow optimization: แสดงภาพข้อมูลการทำงานของโรงงานและปรับปรุงกระบวนการทำงาน
• Remote training and assistance for production line operators: ให้การฝึกอบรมและความช่วยเหลือแก่พนักงานในสายการผลิตแบบเรียลไทม์
• Immersive 3D modeling for product design and development: สร้างแบบจำลอง 3 มิติของผลิตภัณฑ์เพื่อการออกแบบและพัฒนาที่แม่นยำยิ่งขึ้น

ในระบบการแพทย์:

• 3D visualization of anatomical images for diagnosis: แสดงภาพ 3 มิติของอวัยวะภายในร่างกายเพื่อการวินิจฉัยที่แม่นยำ
• Immersive, realistic training for medical students and clinicians: สร้างการฝึกอบรมที่สมจริงสำหรับนักศึกษาแพทย์และแพทย์
• Visualization of surgical plans and procedures to augment preoperative and intraoperative workflows: แสดงภาพแผนการผ่าตัดและขั้นตอนต่างๆ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานก่อนและระหว่างการผ่าตัด
• Condensed data visualization for distributed, digital command centers: แสดงภาพข้อมูลทางการแพทย์ที่สำคัญในรูปแบบที่เข้าใจง่ายและครบถ้วน

แม้ว่าราคาของอุปกรณ์อย่าง Apple Vision Pro จะยังเป็นอุปสรรคต่อการใช้งานในวงกว้าง แต่บริษัทใหญ่ๆ สนใจเทคโนโลยี spatial computing มากขึ้นเรื่อยๆ เห็นได้จากการที่ผู้บริหารพูดถึงเรื่องนี้บ่อยขึ้นในรายงานผลประกอบการ และบริษัทครึ่งหนึ่งใน 100 บริษัทที่ใหญ่ที่สุดในอเมริกา (Fortune 100) ก็ซื้อ Vision Pro ไปใช้แล้ว

กราฟแสดงให้เห็นว่าเมื่อก่อน (ปี 2019-2020) แทบไม่มีใครพูดถึง spatial computing เลย แต่ตอนนี้ (ปี 2024) มีการพูดถึงมากขึ้นถึง 20 ครั้ง แสดงว่าบริษัทต่างๆ เริ่มสนใจเทคโนโลยีนี้มากขึ้นอย่างรวดเร็ว

บริษัทเทคโนโลยียักษ์ใหญ่กำลังเดิมพันกับการใช้งานอุปกรณ์ดื่มด่ำในธุรกิจ แม้ว่าการเปิดตัวผลิตภัณฑ์จะยังไม่ราบรื่นนัก แต่ก็มีหลายองค์กรที่เริ่มนำไปใช้แล้ว อาทิ

• Apple: เปิดตัว Vision Pro ชุดหูฟัง spatial computing ในเดือนกุมภาพันธ์ 2024 องค์กรที่ใช้ ได้แก่ โรงพยาบาลเด็กบอสตัน สายการบินลุฟต์ฮันซ่า และปอร์เช่ ปัจจุบัน Apple กำลังลดกำลังการผลิต Vision Pro เพื่อพัฒนารุ่นที่ราคาถูกลง และกำลังพิจารณาผลิตแว่นตาอัจฉริยะด้วย
• Meta: เปิดตัวชุดหูฟัง VR Quest หลายรุ่นตั้งแต่ปี 2019 (ตอนนั้นยังใช้ชื่อ Oculus) จนถึง 2024 องค์กรที่ใช้ ได้แก่ Mortenson และ Pfizer Meta ยังประกาศชุดหูฟัง AR ชื่อ Orion ในเดือนกันยายน 2024 คาดว่าจะวางจำหน่ายในปี 2027
• Nvidia: เปิดตัว Omniverse แพลตฟอร์มพัฒนาแอปพลิเคชัน 3 มิติ ในเดือนกันยายน 2022 องค์กรที่ใช้ ได้แก่ Lowe's และ General Motors Omniverse ช่วยสร้างสภาพแวดล้อมเสมือนจริงที่สมจริง ซึ่งสามารถสตรีมไปยังชุดหูฟังได้
• Google: เปิดตัว Project Starline ระบบประชุมทางไกลแบบสมจริงในปี 2021 ระบบนี้สร้างภาพเสมือนจริงแบบ 3 มิติโดยไม่ต้องใช้แว่น Google และ HP วางแผนที่จะวางจำหน่ายในเชิงพาณิชย์ในปี 2025
• Microsoft: ยุติการผลิต HoloLens 2 ในเดือนตุลาคม 2024 แม้ว่าจะยังคงมีการใช้งานอยู่บ้าง องค์กรที่ใช้ ได้แก่ CBRE, Sanofi, และ L'Oréal

Spatial Computing กำลังเปลี่ยนแปลงวิธีที่องค์กรและอุตสาหกรรมต่าง ๆ ทำงาน ด้วยการผสมผสานระหว่างข้อมูลโลกจริงและโลกดิจิทัล เทคโนโลยีนี้มีศักยภาพที่จะกลายเป็นเครื่องมือสำคัญในยุคที่องค์กรมุ่งสู่การปฏิรูปดิจิทัล (Digital Transformation) อย่างเต็มตัว

ข้อมูลจากรายงาน CB Insights Tech Trends 2025