โดย ดร.ณรงค์พนธ์ บุญทรงไพศาล Head of InVent by Intouch Holdings PLC

นับตั้งแต่เกิดการแพร่ระบาดของไวรัสโคโรนา 2019 เราทุกคนต่างก็ใช้ชีวิตท่ามกลางความไม่แน่นอน จนทุกคนต่างก็มองกันว่าต่อจากนี้โลกคงจะไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป แต่ในนิยามของคำว่าไม่เหมือนเดิมนั้นก็จะขึ้นอยู่กับว่าใครจะให้ความสำคัญในด้านใดมากกว่ากัน ซึ่งถ้าหากมองในแง่ของธุรกิจ แน่นอนว่ากุญแจสำคัญที่ขับเคลื่อน คงหนีไม่พ้น เทคโนโลยี ที่เข้ามามีบทบาทเป็นอย่างมาก

หลายปีที่ผ่านมานับตั้งแต่ก่อนที่จะเกิดการแพร่ระบาดของ COVID-19 หรือช่วงเวลาที่เรียกว่า Pre-COVID เราได้เห็นการเกิดใหม่ของธุรกิจอย่าง Startup หลายราย รวมถึงในแง่ของ Corporate เอง ทุกธุรกิจต่างก็มีการลงทุนในด้านเทคโนโลยีอย่างต่อเนื่อง ซึ่งเป็นการลงทุนเพื่ออนาคต และมีการเปลี่ยนผ่านอย่างค่อยเป็นค่อยไป ซึ่งในช่วงระหว่างนี้เราก็จะเห็นการล้มหายของธุรกิจต่าง ๆ ที่ไม่ได้ปรับตัวหรือปรับตัวไม่ทันถูก disrupt เต็มไปหมด โดยเฉพาะในช่วงเวลานี้ ที่ COVID-19 กำลังสร้างผลกระทบกับเศรษฐกิจและธุรกิจทั่วโลก ก็ยิ่งทำให้หลายธุรกิจปิดตัวไป แต่ COVID-19 ไม่ได้เป็นเพียงปัจจัยเดียวที่ส่งผลกระทบต่อการเปลี่ยนแปลงนี้ เพราะจริงๆแล้ว COVID-19 เป็นคล้ายกับตัวเร่งคลื่นเทคโนโลยีให้หมุนเร็วขึ้นกว่าเดิม ดังนั้นธุรกิจใดที่ไม่ใช่คำตอบของอนาคตต่างก็หายไปตามการเปลี่ยนแปลง

นอกจากนี้เรายังได้เห็นแนวโน้มของการขยายตัวของ Internet economy หรือ Digital economy ที่ยังมีช่องว่างให้ธุรกิจเติบโตได้อีกมาก โดยเฉพาะในช่วงที่เกิดการแพร่ระบาดเราเห็นการนำมาใช้จริงของเทคโนโลยีต่าง ๆ ที่ได้รับการพัฒนามาก่อนหน้านี้เพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะเทคโนโลยี 5G ที่ถือว่าเป็นรากฐานของการเชื่อมต่อของการเติบโตทางเศรษฐกิจที่จะอาศัยการขับเคลื่อนด้วยเทคโนโลยี พลิกโฉมการแข่งขันในหลากหลายอุตสาหกรรมได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ยกตัวอย่างเช่น การที่ AIS ได้นำขีดความสามารถของเทคโนโลยี 5G มาเสริมเข้ากับหุ่นยนต์ที่มาช่วยคัดกรอง และเสริมมาตรการด้านความปลอดภัยให้กับประชาชนในช่วง COVID-19 รวมถึงการช่วยเหลือบุคลากรทางการแพทย์ในการทำงาน และลดความเสี่ยงในการแพร่ระบาดของเชื้อไวรัส ตรงนี้ถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้เทคโนโลยี 5G นั้นมีส่วนช่วยต่อการขับเคลื่อนเศรษฐกิจดิจิทัลให้กับประเทศไทยได้อย่างเป็นรูปธรรมมากขึ้น 

ดังนั้น InVent เอง เราก็มีทิศทางในการลงทุนที่ชัดเจนมาโดยตลอดที่จะมุ่งสร้าง Ecosystem ของบริการ 5G ให้มีความพร้อมเช่นกัน 

แม้ว่าสถานการณ์ COVID-19 จะทำให้ภาพรวมของการลงทุนใน Startup ครึ่งปีแรกของทั่วโลกลดลงอย่างมีนัยสำคัญนั้น แต่ถ้าหากมองแค่ในระดับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้กลับเพิ่มขึ้นเล็กน้อย รวมถึงในประเทศไทยเองก็ยังมีการลงทุนกันอย่างต่อเนื่อง โดยในฐานะนักลงทุนเรามองว่าช่วงไตรมาสที่ 1 ของภูมิภาคบ้านเรานั้น อาจจะยังไม่ได้รับผลกระทบจาก COVID-19 มากนัก แต่พอเข้าสู่ไตรมาสที่ 2 เราจะเห็นแล้วว่าหลายประเทศได้มีการ Lockdown ซึ่งส่งผลต่อแนวโน้มของการลงทุนที่เริ่มมีการชะลอตัวลง จากสถานการณ์ความไม่แน่นอนที่เกิดขึ้น เพราะในขณะนั้นยังไม่มีใครสามารถเดาได้ว่าสถานการณ์จะคลี่คลายเมื่อไหร่ และจะส่งผลกระทบหนักมากแค่ไหน รวมถึงอาจจะยังไม่ชัดเจนด้วยว่า sector ใด ที่ได้รับผลกระทบบ้าง หรือบาง sector อาจจะกลายเป็นได้รับอานิสงค์ด้วยซ้ำ ดังนั้นจึงทำให้สถานะของนักลงทุนต่างก็ต้องรอดูสถานการณ์ (wait and see) กันไปก่อน ซึ่งอาจจะยาวนานไปจนถึงช่วงครึ่งปีหลังเลยก็ได้ 

แต่สำหรับในฝั่งของ InVent ซึ่งเราเป็น Corporate Venture Capital (CVC) ของ Intouch Holdings ดังนั้นการลงทุนจึงต้องมองระยะยาวจากการที่เรามีเป้าหมายในการลงทุนที่ชัดเจนว่า เป็นการลงทุนใน Startup ที่ส่งเสริมการสร้าง 5G Ecosystem อย่าง Smart City Smart Building และ Smart Manufacturing นอกจากนี้ยังมี Emerging Market ที่เป็นกลุ่มของ Digital Service ทั้งในด้านที่เป็น Digital Lifestyle ที่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวันของผู้บริโภค รวมถึง Digital Enterprise Solution สำหรับลูกค้าองค์กรด้วย ดังนั้น COVID-19 จึงถือเป็นเพียงผลกระทบระยะสั้นเท่านั้น และเราก็ยังเดินหน้าลงทุนเหมือนเดิมไม่ได้ลดน้อยลงแต่อย่างใด 

นอกจากนี้แล้ว ผมมองว่า COVID-19 ไม่ได้เข้ามาเพื่อเร่งการมาของเทคโนโลยีเพียงอย่างเดียว แต่ได้เข้ามาทำให้พฤติกรรมของผู้บริโภคที่ปรับตัวไปสู่สิ่งที่เรียกกันว่า New Normal ด้วย ดังนั้นเราจึงมองหาการลงทุนที่สอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงตรงนี้ด้วย เช่น Healthtech ที่เป็นการหาหมอหรือซื้อยาออนไลน์ Food Delivery Insurance และ E-commerce ซึ่งเราก็ได้ติดตาม Startup ที่มีแนวโน้มการเติบโต รวมถึงกลยุทธ์ต่าง ๆ ที่ดี เพื่อการลงทุนเช่นกัน 

โดยที่ผ่านมาในช่วงไตรมาสที่ 2 ทาง InVent เพิ่งจะมีการลงทุนใน Igloo ซึ่งเป็น Startup ด้าน Insurtech ซึ่งธุรกิจประกันถือเป็นหนึ่งในธุรกิจที่สามารถตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคในช่วง COVID-19 ได้ หรืออย่าง Ninja Van ที่เป็น Startup ด้าน E-commerce เราก็ได้มีการลงทุนรอบ Series D ในช่วงที่ผ่านมาเช่นกัน 

อีกทั้งเราเองก็เพิ่งจะมีการลงทุนไปในกลุ่ม Cyber Security ด้วยเช่นกัน เพราะเป็นธุรกิจที่มีโอกาสเติบโตดี ที่เรียกได้ว่าเป็นม้ามืดของยุคนี้เลยก็ว่าได้ จากการที่ทุกองค์กรถูกผลักดันให้ทำงานผ่านออนไลน์กันมากขึ้น ดังนั้นเรื่องของความปลอดภัยบนโลกออนไลน์ จึงเป็นสิ่งที่ทุกองค์กรตระหนัก และให้ความสำคัญเป็นพิเศษ 

แต่ในขณะเดียวกัน หากมองในอีกด้านถึง Startup ที่ได้รับผลกระทบจาก COVID-19 ก็มีค่อนข้างมาก โดยเพราะกลุ่มที่มีลูกค้าส่วนใหญ่เป็น Corporate หรือกลุ่มที่ทำธุรกิจแบบ business to business เพราะลูกค้าจะมีการหยุดหรือชะลอ การใช้จ่าย จากการที่ได้รับผลกระทบกันมาเป็นทอด ๆ  ในกลุ่มนี้จะค่อนข้างลำบาก จากที่เห็นบางธุรกิจก็ถึงขั้นต้องปิดบริษัทไปเลยก็มี หรือบางบริษัทก็ต้องมีการรัดเข็มขัด ประหยัดต้นทุนให้มากที่สุด จากการที่รายได้ อาจจะไม่สามารถเข้ามาครอบคลุมรายจ่ายในการบริหารงานมากนัก หรือบางบริษัทก็อาจจะต้องทำการใช้เครื่องมือทางการเงินต่าง ๆ ที่พอจะสามาถทำได้ เพื่อมาหล่อเลี้ยงธุรกิจให้ยังอยู่รอด ไม่ว่าจะเป็น การขอระดมทุนจากผู้ถือหุ้นเดิม การขอเงินกู้จากธนาคารมาอุดหนุนเพื่อต่อรันเวย์ของตัวเองให้ได้ยาวที่สุด ซึ่งถ้ามองในกรณีที่เลวร้ายที่สุด (worst case scenario) ก็อาจจะต้องไปอีก 12 เดือน

ส่วน Startup ที่อยู่ใน Portfolio ของ InVent เราก็จะให้ความช่วยเหลือด้วยวิธีการที่หลากหลาย ซึ่งจะมองเป็นกรณี ๆ ไป โดยในระยะสั้นเราจะมุ่งเน้น การรักษารันเวย์ของ Startup ให้ยาวนานที่สุด หรือถ้าเป็นบริษัทที่ได้รับผลกระทบค่อนข้างมากเราก็ได้มีการสนับสนุนและช่วยเหลือด้านสภาพคล่องของธุรกิจ โดยจะมีเงื่อนไขที่เหมาะสมกับธุรกิจสตาร์ทอัพเป็นรายๆไป หากบริษัทไหนที่ยังพอมีทางในการทำรายได้ได้บ้างก็จะช่วยในเรื่องของการหา business connection เพื่อทำงานร่วมกัน ภายใน Intouch Group เราจะต้องช่วยเหลือทุกวิถีทาง เพื่อให้เขาได้มีรายได้เข้ามาสามารถหล่อเลี้ยงบริษัทได้ในช่วงภาวะไม่ปกติเช่นนี้

ขณะที่ Startup ที่เพิ่งเกิดใหม่ ที่มีแผนกำลังจะระดมทุน ตรงนี้ก็ได้รับผลกระทบเต็ม ๆ เช่นกัน โดยจากสถิติการลงทุนทั่วโลกตอนนี้ CB insight มองว่า Startup ระดับ Seed ได้รับการลงทุนในช่วงไตรมาสที่ 1 ของปีนี้น้อยลงอย่างมีนัยสำคัญ ตรงนี้ส่งผลทำให้ startup เกิดใหม่นั้นจะขาดหายไปจากตลาดค่อนข้างมาก แต่แนวทางการแก้ไข คือ ถ้าแต่ละประเทศได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาลของตนเองในการสนับสนุนกลุ่ม Startup ที่ประกอบธุรกิจในปัจจุบันไม่ว่าจะเป็นในระยะเริ่มต้น หรือ ระยะเติบโต และรวมไปจนถึงการสนับสนุนกลุ่มที่กำลังจะเกิดใหม่ ตรงนี้ก็ช่วยได้ค่อนข้างมาก เพราะจากเหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เราเห็นต้องยอมรับว่าสำหรับการขับเคลื่อนเศรษฐกิจดิจิทัลให้เติบโตนั้น ธุรกิจด้านเทคโนโลยี หรือกลุ่ม Startup ถือเป็นจิ๊กซอว์ที่มีความสำคัญเป็นอย่างมาก

ท้ายที่สุดแล้วผมมองว่า การเข้ามาของ COVID-19 ทำให้เราต้องมองว่า landscape ของธุรกิจเราจะเปลี่ยนไปอย่างไร และที่สำคัญ เราจะสามารถ capitalize กับสิ่งที่เปลี่ยนแปลงในอนาคตอย่างไร

อย่างที่บอกว่า COVID-19 ทำให้หลายธุรกิจ หลายบริษัทหายไป ซึ่งหลังจากนี้ Landscape เปลี่ยนแน่นอน หลายต่อหลายครั้งที่เกิดวิกฤตขึ้นในโลก และทำให้ผู้เล่นในธุรกิจที่อาจจะเป็นเบอร์ 3 หรือเบอร์ 4 สามารถพลิกขึ้นมาเป็นเบอร์ 1 และยึดครองตลาดได้ ซึ่งเหล่านี้ก็เป็นโอกาสของ Startup เช่นกัน ที่เราจะมองหา Strategic direction ตีโจทย์ให้แตก แล้วมาเสนอกับนักลงทุนว่าเรามีโอกาสอย่างไร มองหาช่องว่างที่ตัวเองจะเข้าไปตรงนั้น เราจะต้องพัฒนาอะไรบ้าง เพื่อที่จะตอบสนองตลาดในอนาคต และในขณะเดียวกันในระหว่างนี้ก็ต้องดู Survival Plan ด้วย ว่าจะอยู่รอดในช่วงเวลาแบบนี้ได้อย่างไร 

ท่ามกลางโลกที่มีความไม่แน่นอนสูง และประเมินสถานการณ์ได้ยากเช่นนี้ ในแง่ของ Startup ที่จะเฟ้นหาไอเดียใหม่ให้กับธุรกิจนั้น ยังมีข้อได้เปรียบจากการที่ Startup เป็นบริษัทขนาดเล็กที่สามารถหมุนปรับธุรกิจได้ไว สามารถทดลองอะไรใหม่ๆ ได้เสมอ เพื่อที่จะหาผลิตภัณฑ์ที่สามารถตอบโจทย์ลูกค้าได้มากที่สุด ดังนั้น Startup จะต้องทำงานแบบ Agile เพื่อ Transforms ตัวเองได้อยู่ตลอดเวลา