ไขข้อสงสัย Polar Vortex คืออะไร ทำไมหน้าหนาวเดือนเมษาของไทยไม่ใช่ปรากฎการณ์นี้ ?

Polar Vortex ปรากฏการณ์ที่ผู้คนบนโลกโซเชียลต่างก็พูดถึงกันเป็นวงกว้าง หลังจากที่อยู่ดี ๆ ก็มีอากาศหนาวเกิดขึ้นในเดือนเมษายนของประเทศไทย แม้ว่าทางกรมอุตุนิยมวิทยาจะออกมาชี้แจงแล้วว่า ไม่ได้เกิดจาก Polar Vortex แต่เกิดจากอิทธิพลของความกดอากาศสูงหรือมวลอากาศเย็นกำลังแรงจากประเทศจีนที่แผ่ปกคลุมประเทศไทยตอนบน แต่เมื่อพูดถึงสภาพอากาศที่แปรปรวนแล้ว อดคิดไม่ได้ถึงผลพวงจากภาวะโลกร้อน ที่ส่งผลให้น้ำแข็งขั้วโลกละลาย 

Polar Vortex คืออะไร ?

Polar Vortex หรือเรียกอีกอย่างว่า ลมวนขั้วโลก ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีความกดอากาศต่ำขนาดใหญ่และมีอากาศหนาวเย็น โดยอยู่บริเวณขั้วโลกใต้และขั้วโลกเหนือ โดยมี Polar Jet Stream หรือกระแสลมที่พัดจากตะวันตกสู่ตะวันออกคอยขวางกั้นอากาศเย็นของบริเวณขั้วโลกและอากาศอุ่นของบริเวณเขตร้อน หรือเรียกได้ว่า เป็นกำแพงลมคอยขวางกั้นไม่ให้อากาศเย็นแผ่ไปสู่พื้นที่อื่นๆ

โดยปกติแล้ว Polar Vortex จะมีการขยายตัวมากที่สุดและรุนแรงที่สุดในช่วงฤดูหนาว ทำให้ภูมิภาคอเมริกา ยุโรป และเอเชียทางตอนเหนือ มีอากาศเย็นจัดและหิมะตกหนัก และเมื่ออุณหภูมิระหว่างขั้วโลกและบริเวณเขตร้อนต่างกันมากที่สุด หรือตรงกับช่วงฤดูร้อน Polar Vortex  จะอ่อนกำลังลง

หน้าหนาวเดือนเมษาฯ มาได้อย่างไร ?

โดยปกติแล้ว Polar Jet Stream จะมีการเคลื่อนที่ลักษณะเป็นวงกลม คอยรักษา  Polar Vortex  ให้อยู่ในบริเวณขั้วโลกเท่านั้น แต่เมื่อ  Polar Jet Stream อ่อนกำลังลง เนื่องจากโดนมวลอากาศอุ่นที่เคลื่อนไปทางเหนือบีบตัว จนกระแสลมเบี่ยงทิศทางออกจากทางปกติ ทำให้ Polar Vortex แผ่ขยายลงมายังทางตอนใต้ 

ซึ่งอากาศเย็นนี้สามารถแผ่ขยายออกไปได้หลายพันกิโลเมตร ทำให้อุณหภูมิในพื้นที่ที่ได้รับผลกระทบลดลงอย่างเฉียบพลัน นี่จึงเป็นสาเหตุให้มีการคาดการณ์ว่าที่ประเทศไทยมีอากาศเย็นลงแม้จะอยู่ในช่วงเดือนเมษายนที่เป็นเดือนที่ร้อนที่สุดของไทยก็ตาม

และสิ่งที่ทำให้  Polar Jet Stream อ่อนกำลังลงจนไม่สามารถเคลื่อนที่เป็นวงกลมได้นั้นมีการคาดการณ์ว่าเกิดจากอุณหภูมิโลกที่เพิ่มสูงขึ้น หรือภาวะโลกร้อน  

Polar Vortex ปรากฏการณ์ ผลพวงจากภาวะโลกร้อน

สิ่งที่ทำให้ ปรากฏการณ์ Polar Vortex นี้เป็นที่พูดถึงเป็นวงกว้างนั้น เกิดจากปรากฏการณ์นี้มาในช่วงเวลาที่ผิดปกติ ซึ่งหลายคนได้คาดการณ์ว่าเป็นสาเหตุมาจาก ภาวะโลกร้อน 

ทว่านักวิจัยจากองค์การบริหารมหาสมุทรและชั้นบรรยากาศแห่งชาติ (NOAA), Amy Butler กล่าวว่า ยังไม่สามารถยืนยันได้ว่าปรากฏการณ์นี้เกิดจากภาวะโลกร้อนหรือไม่เนื่องจากไม่ได้มีการเก็บข้อมูลจากการสังเกตชั้นบรรยากาศ Stratosphere ในระยะยาว แต่จากการเก็บข้อมูลในระยะสั้น และการทดลองสภาพภูมิอากาศด้วยแบบจำลอง Stratosphere ทำให้เห็นว่าอุณหภูมิของโลกที่ร้อนขึ้นอย่างต่อเนื่องนั้นส่งผลให้ Polar Jet Stream นั้นอ่อนกำลังลง

ไม่ใช่ Polar Vortex กรมอุตุนิยมวิทยา ชี้ เมษาฯหน้าหนาวไทย เกิดจากอิทธิพลความกดอากาศสูง

ทั้งนี้ล่าสุดทางกรมอุตุนิยมวิทยาได้ออกมาชี้แจงเกี่ยวกับสถานการณ์ดังกล่าวว่า การที่อุณหภูมิในประเทศไทยลดต่ำลงแบบฉับพลันนั้นไม่ได้เกิดจากกระแสลมวนขั้วโลกหรือ Polar Vortex แต่เกิดจากอิทธิพลของความกดอากาศสูงหรือมวลอากาศเย็นกำลังแรงจากประเทศจีนที่แผ่ปกคลุมประเทศไทยตอนบน เป็นที่มาของอากาศแปรปรวน มีฝนฟ้าคะนองเกิดขึ้นในระยะแรก จากนั้นอุณหภูมิจะเริ่มลดลงและมีลมพัดแรงตามมา ทำให้เกิดอากาศหนาววูบวาบ หนาวแบบฉับพลัน แถมยังเกิดขึ้นท่ามกลางหน้าร้อนที่ร้อนจัดของไทยด้วย ซึ่งนี่ไม่ใช่ครั้งแรกที่ประเทศไทยเกิดปรากฏการณ์อากาศหนาวในช่วงหน้าร้อน ซึ่งปรากฎการณ์ดังกล่าวนี้เคยเกิดขึ้นในอดีต เช่นเมื่อวันที่ 25 มีนาคม 2559 เป็นช่วงที่มีอากาศหนาวเย็นในฤดูร้อน แต่จะเป็นระยะเวลาสั้นๆ 2-3 วันเท่านั้น 

สำหรับปรากฏการณ์ Polar Vortex ที่อ้างถึงดังกล่าวนั้น มักจะไม่มีผลกระทบถึงประเทศไทย เพราะกระแสลมวนที่ไหลเวียนจากทางด้านตะวันตกไปตะวันออก จะมีเทือกเขาสูงกีดขวางเป็นอุปสรรค คือ เทือกเขาหิมาลัย ซึ่งเป็นเทือกเขาที่สูง ทำให้ทิศทางลมของกระแสลมวนที่ไหลเวียนลงมาเปลี่ยนทิศทางไป โอกาสที่นำความหนาวเย็นจากขั้วโลก เหมือนที่เคยเกิดขึ้นในประเทศสหรัฐอเมริกา เกิดขึ้นได้ค่อนข้างยาก

ดังนั้นจึงถือได้ว่าอุณหภูมิที่ลดลงในระยะนี้ ไม่ได้มาจากอิทธิพลของกระแสลมวนขั้วโลก (Polar Vortex) ดังกล่าวแต่อย่างใด

ถึงอย่างไรก็ตามแม้ว่าสาเหตุของอากาศหนาวในช่วงหน้าร้อนของประเทศไทยจะมีการระบุว่าไม่ได้เกิดจากปรากฏการณ์ Polar Vortex หรือกระแสลมวนขั้วโลก แต่ชื่อของ Polar Vortex ก็กลายเป็นที่รู้จักและสร้างความตื่นตัว บวกกับความสนใจของคนไทยไปแล้ว

อ้างอิง : NOAA , SciJinks , National Weather Service , Britannica , Carbonbrief