ขณะนี้ประเทศไทยและทั่วโลกกำลังเจอกับภาวะเงินเฟ้อที่รุนแรงเป็นประวัติการณ์ รวมไปถึงราคาอาหารและค่าพลังงานที่พุ่งสูง ส่งผลให้เกิดวิกฤตอาหารและภาวะอดอยากทั่วโลก หรือที่เรียกว่า Food Crisis ซึ่งจากรายงานของ องค์การอาหารและเกษตรแห่งสหประชาชาติ (FAO) ชี้ว่าราคาอาหารพุ่งขึ้นเกือบ 30% เมื่อเทียบกับปี 2021  

สาเหตุและผลกระทบของ Food Crisis

ตามการรายงานของ FAO วิกฤตอาหารนี้มีสาเหตุมาจากหลายปัจจัย โดยมีปัจจัยหลักคือ

• ความขัดแย้งทั้งภายในประเทศและระหว่างประเทศ : ที่เห็นได้ชัดที่สุดคือสงครามรัสเซีย - ยูเครน เนื่องจากทั้งสองประเทศเป็นผู้ส่งออกอาหาร เชื้อเพลิงและปุ๋ยรายใหญ่ของโลก อีกทั้งยังเกิดการปิดกั้นเส้นทางการนำเข้า-ส่งออกของหลายประเทศทั่วโลก ตะวันออกกลางและแอฟริกาได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง อีกทั้งยังส่งผลให้ราคาปุ๋ยทั่วโลกพุ่งสูงขึ้น นำไปสู่ราคาผลผลิตทางการเกษตรที่พุ่งสูงขึ้นตามมา
• สภาพอากาศที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรง : อุณหภูมิที่สูงขึ้นมีแนวโน้มที่จะเพิ่มความแห้งแล้ง น้ำท่วม และไฟไหม้ในพื้นที่เกษตรกรรม จากรายงานของ World Weather Attribution ในเดือนมีนาคมที่ผ่านมา เอเชียทางใต้มีอุณหภูมิสูงขึ้นเป็นประวัติการณ์ อีกทั้งยังเผชิญกับคลื่นความร้อน ทำให้พื้นที่ทางการเกษตรของอินเดีย ผู้ส่งออกข้าวสาลีอันดับ 2 ของโลกถูกทำลาย นำไปสู่คำสั่ง ห้ามส่งออกข้าวสาลีจากรัฐบาลอินเดีย ราคาข้าวสาลีและอาหารต่างๆจึงพุ่งสูงขึ้น แตะจุดสูงสุดในรอบ 8 ปี กระทบถึงคนยากจนในเอเชียและแอฟริกาที่ขาดกำลังซื้อ จนเข้าสู่ภาวะอดอยาก 
• ภาวะทางเศรษฐกิจเนื่องมาจาก Covid-19 : การระบาดของ Covid-19 ทำให้การผลิตและ Supply Chain ด้านอาหารทั่วโลกต้องหยุดชะงัก ทำให้อาหารราคาพุ่งสูงขึ้น

วิกฤติอาหารโลกในครั้งนี้กระทบกับผู้คนกว่า 276 ล้านชีวิตใน 53 ประเทศ โดยเพิ่มขึ้นถึง 571% เมื่อเทียบกับปี 2016  โดยประเทศส่วนใหญ่ที่ได้รับผลกระทบคือประเทศที่พึ่งพาการนำเข้าอาหารและวัตถุดิบทางการเกษตรสูง เช่น ทวีปแอฟริกาใต้ โดยผู้คนในทวีปแอฟริกาจำนวนกว่า 5 แสนคนที่ตกอยู่ในความไม่มั่นคงทางโภชนาการ (Food Insecurity) ระยะที่รุนแรง อีกทั้ง The World Food Programme ยังประมาณการไว้ว่าประชากรประมาณ 49 ล้านคนเผชิญกับภาวะหิวโหยในระดับฉุกเฉิน

นอกจากนี้ยังมีการคาดการณ์ว่า ภาวะขาดแคลนอาหารและความอดอยากนี้จะนำไปสู่การประท้วงและก่อจลาจลจากประชาชนที่ไม่มีกำลังพอจะซื้ออาหาร รัฐบาลของหลายประเทศและหลายหน่วยงานจึงพยายามที่จะช่วยเหลือประชาชนที่ได้รับผลกระทบเหล่านี้ แต่จากปัญหาเงินเฟ้อและราคาสินค้าที่พุ่งสูงขึ้นมาก ทำให้ความช่วยเหลือมีจำกัด 

ผลกระทบของไทยกับ Food Crisis

เป็นที่เห็นได้ชัดว่าไทยจะเผชิญปัญหากับราคาสินค้าสูงขึ้นอย่างแน่นอน โดยเฉพาะสินค้าประเภทข้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ข้าวสาลี น้ำมันพืช และน้ำมันเชื้อเพลิง เนื่องจากวิกฤติอาหารนี้ทำให้หลายประเทศมีนโยบาย “Food Protectionism” หรือการงดส่งออก โดยขณะนี้มีทั้งสิน 14 ประเทศ ตามรายงานของ Peterson Institute for International Economics (PIIE)  ได้แก่

1. อาร์เจนตินา ห้ามส่งออก น้ำมันถั่วเหลือง, กากถั่วเหลือง, เนื้อวัว 
2. แอลจีเรีย ห้ามส่งออกพาสต้า, เมล็ดข้าวสาลี, น้ำมันพืช, น้ำตาล
3. อียิปต์ ห้ามส่งออกน้ำมันพืช, ข้าวโพด, ข้าวสาลี, แป้งสาลี, น้ำมันพืช, ถั่วเลนทิล, พาสต้า, ถั่ว
4. อินโดนีเซีย ห้ามส่งออกน้ำมันปาล์ม, น้ำมันปาล์มจากเมล็ดปาล์ม
5. อิหร่าน ห้ามส่งออก มันฝรั่ง, มะเขือม่วง, มะเขือเทศ, หัวหอม
6. คาซัคสถาน ห้ามส่งออก ข้าวสาลี, แป้งสาลี
7. โคโซโว ห้ามส่งออก ข้าวสาลี, ข้าวโพด, แป้งสาลี, น้ำมันพืช, เกลือ, น้ำตาล 
8. ตุรกี ห้ามส่งออก เนื้อวัว, เนื้อแกะ, เนื้อแพะ, เนย, น้ำมันประกอบอาหาร
9. ยูเครน ห้ามส่งออก ข้าวสาลี, ข้าวโอ๊ต, ข้างฟ่าง, น้ำตาล 
10. รัสเซีย ห้ามส่งออก น้ำตาล, เมล็ดทานตะวัน, ข้าวสาลี, แป้งเมสลิน, ข้าวไรย์, ข้าวบาร์เลย์, ข้าวโพด
11. เซอร์เบีย ห้ามส่งออกข้าวสาลี, ข้าวโพด, แป้งสาลี, น้ำมันพืช
12. ตูนิเซีย ห้ามส่งออกผัก, ผลไม้
13. คูเวต ห้ามส่งออกผลิตภัณฑ์จากเนื้อไก่, ธัญพืช, น้ำมันพืช 
14. อินเดีย ประกาศห้ามส่งออกข้าวสาลี

แม้ว่าธนาคารโลกจะพยายามช่วยรับมือวิกฤติความมั่นคงด้านอาหาร โดยการจัดตั้งโครงการ มูลค่ากว่า 1.2 หมื่นล้านดอลลาร์ รวมถึงผลักดันให้นานาประเทศร่วมกันเพิ่มปริมาณพลังงานและการผลิตปุ๋ย ไปจนถึงผลักดันยกเลิกนโยบายระงับการส่งออกและนำเข้า แต่ก็ยังคาดการณ์ว่าปัญหานี้จะยืดเยื้อไปจนถึงปี 2023

อ้างอิง PBS, FAO, NPR, World Grain, World Weather Attribution, Politico, The Guardian