จีน ที่ช่วงนี้มีข่าวใหญ่ในวงการเทคโนโลยีออกมาอย่างต่อเนื่อง และการเติบโตของเศรษฐกิจซึ่งคือประมาณ 6.5 เปอร์เซ็นในช่วง 6 ปีที่ผ่านมา ส่วนสำคัญในการเติบโตทางเศรษฐกิจนี้ก็มาจากภาคอุตสาหกรรมเทคโนโลยี เหมือนกับที่เกิดขึ้นในซิลิคอนแวลลีย์ กลุ่มบริษัท China’s BAT ที่ประกอบไปด้วย Baidu, Alibaba, Tencent นอกจากนี้ภาพของ Startup ที่บูมขึ้นมา กลายเป็นปัจจัยสำคัญของการเติบโตนี้

ที่มาภาพ: nytimes.com

Harvard Business Review ได้ระบุว่าตลาดทรัพยากรมนุษย์คิดเป็นสัดส่วน 11-15 เปอร์เซ็นของอัตราการเจริญเติบโตจีดีพีของประเทศจีน การขาดแคลนบุคลากรที่มีศักยภาพอย่างเพียงพอในตลาดแรงงานยังคงเป็นปัญหาใหญ่ และข้อนี้ยังส่งผลให้เกิดปัญหาอัตราการลาออกจากงานสูง (high turnover)  เพราะบริษัทต่างๆ พยายามจะซื้อและแย่งตัวคนเก่งๆ กัน ซึ่งสำหรับบริษัท Startup ในประเทศจีน ก็มีโอกาสได้รับเงินเดือนสูงขึ้นถึง 20-30 เปอร์เซ็นเมื่อเทียบกับบริษัททั่วไป อย่างไรก็ตาม ยังมีปัจจัยอื่นๆ เบื้องหลังปรากฏการณ์นี้อยู่ที่ทำให้เราต้องมาวิเคราะห์กันให้ลึกขึ้น

การอพยพของเหล่า Talents

การย้ายไปทำงานในเมืองใหญ่ของกลุ่มทาเล้นท์หรือกลุ่มผู้มีความสามารถสูง เป็นปรากฏการณ์ที่มีให้เห็นจนชินตาในปัจจุบัน และเป็นเทรนด์ที่นิยมมากขึ้นเรื่อยๆ ในประเทศจีนในหลายปีที่ผ่านมา แต่ที่น่าตกใจก็คือ เราเริ่มจะได้เห็นการไหลออกไปจากเมืองใหญ่ๆ ระดับชั้นหนึ่งของจีน (เช่น ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ เซินเจิ้น) เนื่องจากค่าครองชีพและมาตรฐานการใช้ชีวิตที่สูงขึ้นกลายเป็นปัญหาของแรงงานที่อายุยังน้อย (เหมือนกับที่กำลังเริ่มเกิดขึ้นในซิลิคอนวัลลีย์เช่นกัน)

หากเราลองใช้ปักกิ่งเป็นตัวอย่าง ที่ไม่ใช่แค่เป็นเมืองหลวงของจีน แต่ยังเป็นศูนย์กลางของระบบอินเทอร์เน็ตที่ดีที่สุด ค่าเช่าอพาร์ทเม้นขนาด 1 ห้องนอน ในแถบชานเมืองของปักกิ่งอยู่ที่ประมาณ 2,300-5,000 หยวน (หรือ 12,000-27,000 บาท) ถ้าอยู่ในตัวเมืองจะราคาประมาณ 5,000-9,000 หยวน (คิดเป็น 27,000-46,000 บาท) นอกจากนั้นราคาบ้านและค่าเช่าเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ ในแต่ละปีเพิ่มขึ้นถึง 16 เปอร์เซ็น และ 12 เปอร์เซ็นตามลำดับ ถึงแม้ถ้าเทียบราคาค่าเช่าจะดูไม่สูงเท่าซิลิคอนวัลลีย์ แต่ถ้าคิดจากรายได้ในประเทศจีนอาจจะถือว่ายังไม่พอปากท้องเท่าไหร่นัก

ตัวอย่างเช่นบริษัท Baidu ในปักกิ่ง จ่ายเงินเดือนเริ่มต้นอยู่ที่ประมาณ 106,000-136,000 หยวนต่อปี (570,000-710,000 บาทต่อปี) ถ้าเปรียบเทียบแบบเนื้อต่อเนื้อกับในอเมริกา จะเห็นว่าเท่ากับค่าเช่าประมาณ 133,000-230,000 ต่อรายได้ 3,500,000 ต่อปี เลยทีเดียว จึงไม่น่าแปลกใจว่ากลุ่มคนอายุน้อยจะใช้ชีวิตในเมืองใหญ่เช่นนี้ได้ยาก

ในความเป็นจริง มีกลุ่มคนรุ่นใหม่ไฟแรงมากมายหลั่งไหลเข้าไปในเมืองใหญ่ระดับเฟิร์สคลาสเพื่อแสวงหาโอกาสในการทำงาน แต่สุดท้ายก็กลับไปเมืองบ้านเกิดแล้วหาทางเลือกอื่นๆ แทน กลายเป็นว่าเมืองใหญ่ๆอันดับ 2 หรือ 3 ระดับรองลงมาได้ประโยชน์จากกลุ่มทาเล้นท์เหล่านี้แทน บริษัทเทคโนโลยีและสตาร์ทอัพเหล่านั้นก็เห็นจุดนี้เป็นข้อได้เปรียบในเชิงของความคุ้มค่าของรายจ่ายและกำไร เมื่อเทียบกับการอยู่ในเมืองใหญ่อย่างปักกิ่ง หรือเซี่ยงไฮ้

ระดับขั้นการจ้างงานและค่าตอบแทน

บริษัทเทคโนโลยีต่างๆ มีลำดับขั้นและวิธีพิจารณาการเลื่อนตำแหน่งของตัวเองต่างกันไป มีรหัสตัวอักษรและเลขหลายรูปแบบที่มีความหมายต่างกันสำหรับประเมินขั้นของพนักงานแต่ละคน ตารางด้านล่างแสดงให้เห็นถึงความเหมือนต่างในแต่ละขั้นในกลุ่มบริษัท  Chinese BAT tech เทียบกับบางบริษัทยักษ์ใหญ่ใน U.S.

ระบบขั้นต่างๆ ของบริษัทเทคโนโลยีเน็ตยักใหญ่แห่งสหรัฐอเมริกา

ระบบขั้นต่างๆ ของบริษัทเทคโนโลยีเน็ตยักใหญ่ในจีน

หมายเหตุ: บางบริษัทยังมีแทร็กงานสายบริหารเพิ่มเติมนอกเหนือจากแค่ลำดับขั้นของพนักงานแต่ละกลุ่ม หรืออาจยังมีลำดับขั้นถึงระดับบุคคลแตกต่างกันไปนอกเหนือจากตารางด้านบนเช่นกัน

กลุ่มทาเล้นท์จะเริ่มปรับเปลี่ยนหรือย้ายงานเมื่อเข้าสู่ช่วงการทำงานขั้นกลาง (mid-level) เช่น Baidu ในช่วงขั้นระหว่าง T4 ถึง T7 หรือ Microsoft ในขั้น 62 ถึง 65 กลุ่มคนในขั้นเหล่านี้ยังมีส่วนช่วยเพิ่มเพดานค่าตอบแทนโดยเฉลี่ยของตลาดอีกด้วย ถ้าพนักงานย้ายจากบริษัทต่างชาติเช่น Microsoft Google หรือ Amazon มายังบริษัทของจีนเอง พนักงานเหล่านั้นอาจมีอำนาจต่อรองตำแหน่งที่สูงขึ้นได้ถึง 2 ขั้น รวมไปถึงค่าตอบแทนด้วย แต่ในทางกลับกันบริษัทอเมริกาหลายๆ แห่งยังมีขีดจำกัดของลำดับขั้นในองค์กร และค่าตอบแทนของบริษัทจีนเองก็ไม่ได้ถูกเปิดเผยมากนักเนื่องจากมีความหลากหลายแตกต่างกันไปตามแต่ละกรณี

เรื่องน่ารู้สำหรับชาวตะวันตกที่สนใจโอกาสในประเทศจีนคือ ค่าตอบแทนสำหรับชาวต่างชาติ (expatriate package) พบหาได้ยาก ไม่ใช่เรื่องที่บริษัทในจีนให้เป็นพิเศษมากนัก ค่าตอบแทนเท่ากับคนท้องถิ่นกลายเป็นเรื่องที่ยอมรับได้โดยทั่วไปถึงแม้ชาวต่างชาติเหล่านั้นจะต้องแลกกลับการย้ายมาทำงานในต่างถิ่นก็ตาม

สำหรับข้อมูลเชิงลึก สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่ China Draws Executives from Silicon Valley.

ตลาดงาน

จากสถานการณ์ข้างต้นที่เล่ามาที่หมด มีเคล็ดลับบางข้อสำหรับผู้ที่เป็นนายจ้าง เนื่องจากอัตราการลาออกในจีนเพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ แม้จะเทียบกับซิลิคอนแวลีย์ มีคนเปลี่ยนงานทุกๆ ปีหรือสองปี โดยเฉพาะกลุ่มคนเก่งๆ ที่เป็นทาเล้นท์

นอกเหนือจากเรื่องเงินเดือน ชื่อเสียงของบริษัทเองก็ถือเป็นเรื่องสำคัญในการต่อรอง และมีแนวโน้มว่าตำแหน่งที่สูงกว่าในบริษัทจีนอาจเทียบได้กับตำแหน่งปกติของบริษัทต่างชาติในจีน เช่น ตำแหน่ง Senior Manager ของ Amazon อาจเทียบเท่ากับ Director ใน Baidu นี่คือสิ่งสำคัญที่ต้องเรียนรู้เวลาจ้างงานหรือทำธุรกิจกับบริษัทจากจีน

ตารางด้านล่างคือเว็บ/แอปออนไลน์ยอดนิยมที่ไว้ใช้จ้างงานในจีน เพื่อให้ได้ข้อมูลและคนที่เหมาะสมกับเนื้องาน บางเว็บไซต์ใช้ระบบการหาคนของตัวเองเสริมเข้าไปด้วย เช่น ใช้บริษัทที่ปรึกษาด้านการจ้างงาน (hiring consultancy) เพราะอาจมีกรณีที่ผู้สมัครยอดนิยมอาจโดนซ่อนอยู่ในเว็บไซต์แม้ทางบริษัทจะลงทะเบียนเป็นสมาชิกกับเว็บหาคนนั้นๆ แล้วก็ตาม

คำแนะนำทิ้งท้าย

ข้อมูลที่เราเห็นกันวันนี้เป็นเพียงส่วนหนึ่งของอุตสาหกรรมเทคโนโลยีในประเทศจีนเท่านั้น แต่ตลาดทรัพยากรบุคคลในจีนยังคงเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วอยู่เสมอ สถิติและเทรนด์ต่างๆ อาจจะเปลี่ยนไปในอีกไม่กี่ปีข้างหน้า และต้องทำความเข้าใจความท้าทาย หรือปัญหาใหม่ๆ ที่อาจเกิดขึ้นกับบริษัทในจีน จึงจะสามารถกระตุ้นการเจริญเติบโตต่อไป ความสามารถในการเปลี่ยนแปลงได้อย่างรวดเร็วกลายเป็นสิ่งสำคัญที่จะก้าวหน้าต่อไปในตลาดงานนี้ได้

ที่มา: Techcrunch

นอกจากนี้กลุ่มคนงานสายไอทีของที่จีน ยังขึ้นชื่อเรื่องการทำงานถวายหัวอย่างหนัก กิน-อยู่ในออฟฟิศเป็นเรื่องปกติ และมีรายงานข่าวเรื่องนี้ออกมาบ่อยๆ