Space Economy หรือ เศรษฐกิจอวกาศนั้นมีความหมายกว้างๆ ถึงกิจกรรมในวงโคจรหรือบนดาวเคราะห์ดวงอื่นที่เป็นประโยชน์ต่อมนุษย์ เราในฐานะคนทั่วไปอาจจะยังไม่รู้จักหรือทราบว่าเทคโนโลยีเหนือพื้นโลกจะสามารถเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิตและการทำงานของเราอย่างไรได้บ้าง บทความนี้พาผู้อ่านทำความเข้าใจและมองขึ้นไปบนฟ้าให้เห็นภาพที่ชัดเจนมากขึ้นว่าเศรษฐกิจอวกาศจะเข้ามาเปลี่ยนแปลงโลกเราในไม่ช้า 

ตามรายงานของ Harvard Business Review OECD กำหนดให้ “เศรษฐกิจอวกาศ” คือ กิจกรรมใดๆ ที่เกี่ยวข้องกับ "การสำรวจ การวิจัย ทำความเข้าใจ การจัดการ และการใช้พื้นที่บนอวกาศ" นอกจากนี้ยังครอบคลุมถึงสินค้าและบริการที่ผลิตในอวกาศเพื่อใช้ในอวกาศอีกด้วย

บทบาท Space Economy ที่คุณคาดไม่ถึง

รู้หรือไม่ 'อวกาศ' เป็นแหล่งบ่มเพาะนวัตกรรมเทคโนโลยีที่เราเห็นในชีวีตประจำวันมาอย่างยาวนาน การติดตั้งโครงสร้างพื้นฐานด้านอวกาศก่อให้เกิดประโยชน์ต่ออุตสาหกรรมต่างๆ เช่น  ภาคอุตุนิยมวิทยา การแพทย์ โทรคมนาคม การขนส่ง การเดินเรือ การบิน การพัฒนาเมือง ตลอดจนเทคโนโลยีต่างๆที่เราใช้กันทุกวันนี้ ภาคอวกาศพิสูจน์ให้เห็นถึงปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดการเติบโตและประสิทธิภาพในภาคส่วนอื่นๆ มากมาย

หลายคนจะคุ้นชินกับบริการดาวเทียม นอกจากการดูโทรทัศน์รายการโปรดจากต่างประเทศและ GPS หลายคนอาจไม่ทราบว่าดาวเทียมช่วยบริษัทขนาดใหญ่ในการทำงานหลายอย่าง ทั้งการตรวจสอบสินค้าคงคลังในสถานที่ห่างไกล การอนุมัติธุรกรรมบัตรเครดิตทัน การประชุมทางวิดีโอระหว่างประเทศ หรือเมื่อต้องโทรออกระหว่างเที่ยวบินบนเครื่องบินหรือจากพื้นที่ชนบทที่ไม่มีเสาสัญญาณโทรศัพท์มือถือ บทบาทของดาวเทียมและพื้นที่อวกาศในกิจกรรมเหล่านี้มักถูกมองข้าม

หากเจาะจงไปที่ความสามารถในการประมวลผลข้อมูลเชิงลึกจากดาวเทียม มีบทบาทอย่างในการจัดการกับความท้าทายทางภูมิศาสตร์ สิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจและสังคมที่ซับซ้อน ซึ่งมักจะมีประสิทธิภาพและครอบคลุมมากกว่าแหล่งข้อมูลอื่นๆ ยกตัวอย่าง 

• Climate Change เหนือชั้นบรรยากาศขึ้นไป มีดาวเทียมมากกว่า 160 ดวง โคจรตรวจสอบโลกเพื่อประเมินผลกระทบของภาวะโลกร้อนและตรวจจับกิจกรรมต่างๆ เช่น การลักลอบตัดไม้ที่อาจนำไปสู่ปัญหาอื่นๆ การกัดเซาะชายฝั่ง และภัยธรรมชาติอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับสภาพอากาศ ปัจจุบัน NASA ติดตั้งเครื่องมือบนดาวเทียม Aqua เพื่อติดตามการเปลี่ยนแปลงของสิ่งแวดล้อม ไม่ว่าจะเป็นมหาสมุทร การเปลี่ยนแปลงของน้ำ ไอน้ำ เมฆ ทะเล ผืนน้ำแข็ง มานานกว่า 20 ปี 
• Food Security ข้อมูลดาวเทียมถูกนำมาใช้มากขึ้นในการตรวจสอบการพัฒนาพืชผลและภัยคุกคามที่อาจเกิดขึ้นต่อการเก็บเกี่ยว โดยเฉพาะภัยแล้งและการบุกรุกของแมลง เช่น โครงการ SERVIR ซึ่งเป็นความร่วมมือระหว่าง NASA และองค์การเพื่อการพัฒนาระหว่างประเทศของสหรัฐฯ โดยใช้ข้อมูลจากดาวเทียมถ่ายภาพพื้นโลกและเทคโนโลยีภูมิสารสนเทศเพื่อช่วยรัฐบาลในการแก้ไขปัญหาต่างๆ รวมถึงการขาดแคลนอาหาร
• National Security ในด้านความมั่นคงของชาติ รัฐบาลซึ่งมักทำงานร่วมกับบริษัทต่างๆ ในภาคเอกชนจะใช้ภาพถ่ายดาวเทียมและข้อมูลเชิงลึกเพื่อรับข่าวกรองที่สำคัญ เช่น ข้อมูลการเคลื่อนกำลังทหารหรือการติดตั้งระบบอาวุธ เป็นต้น 

ผลประโยชน์ในวงโคจร และ ต้นทุนที่ต่ำลง 

ปัจจุบันเศรษฐกิจอวกาศนั้นอยู่ในจุดเปลี่ยนในที่สุด กล่าวคือ ไม่ใช่แค่รัฐบาลเท่านั้นที่สามารถส่งจรวดและดาวเทียมขึ้นสู่ท้องฟ้าได้ บริษัทเอกชนหลายแห่งกำลังลงทุนในโครงการอวกาศ เรียกได้ว่าแสวงหาทุกอย่างตั้งแต่ความก้าวหน้าทางวิทยาศาสตร์ไปจนถึงโอกาสทางธุรกิจที่อาจมีกำไร 

ซึ่งความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีที่ถูกคิดค้นขึ้น ช่วยให้นักบินอวกาศปฏิบัติภารกิจง่ายขึ้น ตามมาด้วยต้นทุนการจัดหาที่ต่ำลง ตามมาด้วยการเปิดประตูสู่โอกาสใหม่ๆที่ครั้งหนึ่งเคยดูแพงหรือยากเกินไป เช่น ส่วนประกอบเชิงพาณิชย์ที่ผลิตโดยบริษัทเอกชน เทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องในกระบวนการผลิต Computer-aided design, 3-D printing ถูกลงเข้าถึงง่ายขึ้น รวมถึงดาวเทียมที่ถูกลงยังเปิดโอกาสใช้งานสำหรับองค์กรอื่นๆ อีกมากมาย  

ต้นทุนสำหรับการปล่อยจรวดขนาดใหญ่ในวงโคจรต่ำของโลก (LEO) ลดลงจาก 65,000 ดอลลาร์ต่อกิโลกรัมเป็น 1,500 ดอลลาร์ต่อกิโลกรัมในปี 2021 ซึ่งลดลงมากกว่า 95%  

• การเกิดขึ้นของผู้ให้บริการเชิงพาณิชย์รายใหม่ที่ให้ความสำคัญกับประสิทธิภาพ เป็นส่วนสำคัญที่ปรับปรุงกระบวนการผลิตและปรับปรุงห่วงโซ่อุปทาน และสร้างความเปลี่ยนแปลงในสองส่วนสำคัญ ได้แก่ การใช้แผงเซลล์แสงอาทิตย์ที่มีน้ำหนักเบาลง แบตเตอรี่ที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยขนาดและน้ำหนักของดาวเทียมที่ลดลง เป็นอีกหนึ่งประเด็นที่มีนัยสำคัญในช่วงไม่กี่ปีมานี้ ตัวอย่างเช่น SpaceX ที่พัฒนาส่วนประกอบที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้สำหรับยานปล่อย ซึ่งช่วยลดต้นทุนและส่งเสริมความยั่งยืน 
• การวิจัยและพัฒนา ช่วยลดความไม่รู้ เวลา และเงิน ตัวอย่างเช่น อวกาศสัมพัทธภาพวางแผนที่จะใช้ 3-D printing, AI และ Autonomous Robotics เพื่อสร้างฝูงบินจรวดต้นทุนต่ำที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้ทั้งหมด การเปิดตัวครั้งแรกสำหรับยานพาหนะเหล่านี้มีการวางแผนในปี 2024 ในทำนองเดียวกัน SpaceX วางแผนที่จะทำการบินทดสอบวงโคจรเต็มรูปแบบสำหรับยานปล่อยยานอวกาศ Starship ที่นำกลับมาใช้ใหม่ได้ ซึ่งเป็นยานที่สูงที่สุดและทรงพลังที่สุดเท่าที่เคยสร้างมาในปลายปี 2022 ย่นเวลามาได้ 2 ปี 

ปัจจุบันดาวเทียมของรัฐบาลขนาดใหญ่ บางดวงมีราคาสูงถึง 1 พันล้านดอลลาร์และมีแนวโน้มที่จะติดตั้งในวงโคจรที่ห่างไกลจากโลก ปัจจุบันมีจำนวนมากกว่าดาวเทียมเชิงพาณิชย์ขนาดเล็กใน LEO ซึ่งมักติดตั้งในกลุ่มดาวซึ่งอาจมีราคา 100,000 ดอลลาร์หรือน้อยกว่า 

แรงดึงดูดของเศรษฐกิจอวกาศไม่อาจหลีกเลี่ยงนักลงทุนหน้าใหม่ๆ ตัวเลขการลงทุนด้านอวกาศเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในช่วง 5 ปีที่ผ่านมา ตามรายงาน SPACE FOUNDATION RELEASES THE SPACE REPORT 2022 รายงานว่า เศรษฐกิจอวกาศมีมูลค่าถึง 469 พันล้านเหรียญสหรัฐในปี 2021 เพิ่มขึ้น 9% จากปีก่อนหน้า มีการประเมินว่าขณะนี้มี 90 ประเทศที่ปฏิบัติการในอวกาศ บริษัทมากกว่า 10,000 แห่งและนักลงทุนประมาณ 5,000 รายที่เกี่ยวข้องกับอุตสาหกรรมอวกาศ 

จำนวนสตาร์ทอัพที่เกี่ยวข้องกับอวกาศที่ได้รับทุนต่อปีเพิ่มขึ้นมากกว่าสองเท่าจากปี 2010 โดยในปี 2021 การระดมทุนของภาคเอกชนในบริษัทที่เกี่ยวข้องกับอวกาศมีมูลค่าสูงถึง 10,000 ล้านดอลลาร์ ซึ่งสูงเป็นประวัติการณ์และเพิ่มขึ้นประมาณ 10 เท่าในช่วงทศวรรษที่ผ่านมา 

นอกจากนี้จากผลสำรวจยัง ระบุว่า เงินส่วนใหญ่มาจากภาคเอกชนมากกว่าภาครัฐ รายงานระบุ เงินกว่า 224 พันล้านดอลลาร์มาจากผลิตภัณฑ์และบริการที่จัดส่งโดยบริษัทด้านอวกาศ และในส่วนการลงทุนที่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐในโครงการอวกาศทั่วโลก เพิ่มขึ้น 19% อินเดียเพิ่มการใช้จ่าย 36% จีนลงทุนเพิ่ม 23% และสหรัฐฯ อัดฉีดอีก 18% สู่กิจการอวกาศ โดยหน่วยงานสาธารณะอย่าง NASA และกระทรวงกลาโหมและชุมชนหน่วยข่าวกรองของสหรัฐฯ เป็นแหล่งเงินทุนหลัก 

Greater investment, more innovation

แน่นอนว่าเมื่อการลงทุนมากขึ้นได้ผลักดันให้เกิดนวัตกรรมใหม่ๆ ที่เราคาดไม่ถึง การลดต้นทุนสำหรับดาวเทียมทำให้นักวิจัยสามารถสร้างเทคโนโลยีใหม่ๆในช่วงที่ผ่านมา โดยในแง่การใช้งานสมัยใหม่ในปัจจุบัน สามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภทกว้างๆ ได้แก่ Space-for-Earth และ Space-for-Space 

Space-for-Earth Applications 

แอปพลิเคชันที่ใช้ในกิจกรรมภาคพื้นดิน สามารถโคจรในระดับที่เหมาะสำหรับการสื่อสารแบนด์วิธสูงแต่ความหน่วงต่ำ เพื่อให้การเชื่อมต่อดาวเทียมในกิจกรรมบนพื้นโลก

• Internet Service อินเทอร์เน็ตดาวเทียม ตอบโจทย์พื้นที่ชนบทที่ ยากต่อการติดตั้งเครือข่ายการโทรคมนาคมภาคพื้นดิน การให้บริการอินเทอร์เน็ตในพื้นที่เหล่านี้ช่วยแก้ไขปัญหาการเรียนรู้ทางไกล การแพทย์ออนไลน์ สามารถเพิ่มความเท่าเทียมทางการศึกษา การปฏิสัมพันธ์ และสุขภาพของประชาชน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในกรณีที่การแพร่ระบาดของโควิด-19 
• Agriculture เซ็นเซอร์ระยะไกลจากดาวเทียม มีบทบาทในการรวมรวมข้อมูลและรูปภาพจำนวนมาก เกี่ยวกับสภาพอากาศ คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า ซึ่งทั้งหมดนี้นำไปใช้เพื่อการเกษตรได้ McKinsey ระบุว่า 45% ของเกษตรกรที่ปลูกพืชพิเศษพึ่งพาข้อมูลในการวางแผนการเกษตร การเพิ่มผลผลิต ตัวอย่างเช่น เกษตรกรสามารถใช้ภาพถ่ายดาวเทียมเพื่อระบุพื้นที่ที่ต้องปลูกซ้ำในช่วงต้นฤดูกาล แทนที่จะดำเนินการตรวจสอบด้วยตนเองซึ่งอาจใช้เวลานานและพลาดได้ การตรวจสอบพืชที่อาจรบกวน การตรวจสอบโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญ ช่วยแก้ไขปัญหาก่อนที่ปัญหาจะบานปลาย 
• Mining ดาวเทียมเข้ามาช่วยปรับปรุงประสิทธิภาพการทำงานที่ไซต์ระยะไกลโดยช่วยให้ผู้เชี่ยวชาญในสำนักงานใหญ่สื่อสารกับเจ้าหน้าที่ในพื้นที่เพื่อแก้ปัญหา ข้อมูลจากดาวเทียมช่วย ระบุพื้นที่ที่อุดมด้วยแร่ธาตุ ช่วยบริษัททำเหมืองทำแผนที่การปล่อยมลพิษ ตรวจสอบการขนส่งตามห่วงโซ่อุปทาน 
• Insurance ข้อมูลจากดาวเทียมช่วยประเมินความเสี่ยงและความเสียหายในสถานที่ห่างไกล ด้วยความละเอียดที่ดีขึ้นและความถี่ในการจัดลำดับภาพที่สูงขึ้น ทำให้ระบุปัญหาได้ชัดเจนยิ่งขึ้น และลดความจำเป็นในการไปพบด้วยตนเองการทดสอบนำร่องของการทำแผนที่ด้วยคลื่นความถี่วิทยุ ซึ่งสามารถตรวจจับกิจกรรมการขนส่งที่ ซ่อนอยู่ได้อีกด้วย 

Space-for-Space Applications 

แอปพลิเคชันที่ใช้ในกิจกรรมที่เกิดขึ้นในวงโคจรเท่านั้น มักจะเป็นภารกิจระยะยาวและใช้ต้นทุนสูงกว่า

• R&D  การวิจัยและพัฒนาบนสถานีอวกาศนานาชาติในปัจจุบันสามารถต่อยอดองค์ความรู้ใหม่ๆ  ยกตัวอย่าง บริษัทยาเจ้าหนึ่ง สามารถพัฒนาเซลล์เพาะเลี้ยงเพื่อทำนายแบบจำลองของโรคได้ สภาพแวดล้อมใหม่ในอวกาศจะเปลี่ยนรูปแบบการเติบโตและแสดงข้อมูลเชิงลึกใหม่ๆที่ไม่คาดคิด ในทำนองเดียวกัน บริษัทสินค้าอุปโภคบริโภคอาจต้องการพัฒนาผลิตภัณฑ์ในอวกาศที่มีสภาพแวดล้อมที่แผ่รังสีระดับสูง สภาวะใกล้สุญญากาศ หรือไร้แรงโน้มถ่วง ซึ่งแาจช่วยปรับปรุงการออกแบบและการผลิต ผู้ผลิตผลิตภัณฑ์เสริมความงามอาจค้นพบข้อมูลใหม่เกี่ยวกับการดูแลผิวในสภาพแวดล้อมที่เลวร้าย ซึ่งเป็นตัวเร่งให้เกิดริ้วรอย เป็นต้น 
• Manufacturing การก่อสร้างและการผลิตบนพื้นที่อวกาศ ยกตัวอย่าง Starship ของ SpaceX อาจทำให้บริษัทต่างๆ สามารถสร้างโรงงานหรือโรงงานผลิตในวงโคจรได้ง่ายขึ้น บริษัทเซมิคอนดักเตอร์บางแห่งกำลังสำรวจศักยภาพในการสร้างชิปที่โรงงานดังกล่าว เนื่องจากสุญญากาศตามธรรมชาติในอวกาศอาจช่วยอำนวยความสะดวกในเทคนิคการเคลือบชั้นบางที่เป็นนวัตกรรมใหม่โดยการลดหรือกำจัดก๊าซในระหว่างการผลิต
• Greater Exploration การสำรวจและอาศัยบนอวกาศ รูปแบบนวัตกรรมของการสำรวจห้วงอวกาศ รวมถึงภารกิจส่งลูกเรือไปยังดาวอังคาร สร้างความเป็นไปได้มากมาย เช่น การท่องเที่ยวในอวกาศ ที่กำลังกลายเป็นธุรกิจใหม่ การใช้ชีวิตและทำงานในอวกาศ

เศรษฐกิจที่จะพลิกโฉมโลก

ด้วยต้นทุนที่ต่ำลงและการเข้าถึงที่มากขึ้น อวกาศจึงไม่ใช่โดเมนเดียวของบริษัทการบินและอวกาศขนาดใหญ่หรือหน่วยงานสาธารณะที่มีงบประมาณมหาศาลอีกต่อไป ถึงแม้ว่าอนาคตจะมีความท้าทายและอุปสรรคทั้งหลายรออยู่ แต่ศักยภาพของอวกาศก็ยิ่งใหญ่เช่นกัน บางบริษัทกำลังขยายขีดความสามารถด้านพื้นที่ของตนนำร่องการใช้งานที่เป็นนวัตกรรม ในอีกไม่กี่ปีข้างหน้าพวกเขาอาจกลายเป็นผู้นำก่อนใคร

ในอนาคตศักยภาพในการใช้นำเทคโนโลยีอวกาศนั้นเต็มไปด้วยโอกาสมากมาย ปฏิบัติการในวงโคจรทั้งหมด เช่น การบริการในวงโคจร การวิจัยและพัฒนาและการผลิตนวัตกรรมที่ใช้งานบนอวกาศจะเชื่อมโยงกับวิถีชีวิตบนพื้นโลก จะเกิดความร่วมมือระหว่างกัน 

ยกตัวอย่างให้เห็นภาพ สมมติว่าบริษัทด้านการบินและอวกาศที่จัดตั้งขึ้นเป็นหุ้นส่วนกับธุรกิจที่แต่เดิมไม่เคยขึ้นสู่วงโคจร เช่น บริษัทเภสัชกรรมอาจสร้างห้องทดลองบนสถานีอวกาศเพื่อศึกษาการเติบโตของเซลล์ หรือบริษัทเซมิคอนดักเตอร์อาจผลิตชิปในโรงงานนอกโลกเพื่อตรวจสอบว่าสภาพแวดล้อมในอวกาศ เช่น การขาดแรงโน้มถ่วงช่วยปรับปรุงกระบวนการหรือไม่ ความเป็นไปได้ดังกล่าว อาจกลายเป็นส่วนสำคัญของธุรกิจในหลายอุตสาหกรรมในอนาคตอันใกล้นี้ หรืออาจกล่าวได้ว่า เศรษฐกิจอวกาศ จะสร้างมูลค่าสำคัญในอนาคตที่สำคัญเป็นที่แน่นอน

อ้างอิงข้อมูลจาก

How will the space economy change the world?

The space economy is booming. What benefits can it bring to Earth?