ศึกเทคโนโลยี Quantum อาวุธลับในเวทีเศรษฐกิจและภูมิรัฐศาสตร์

ยุคของเทคโนโลยีควอนตัมไม่ใช่แค่อนาคตอีกต่อไป มันคือ “สนามแข่งที่กำลังเริ่มต้น” และแต่ละประเทศต่างเร่งสร้างแต้มต่อด้านนี้เพื่อหวังเป็นผู้นำในยุคใหม่ ซึ่งควอนตัมหลายแขนงต่างก็เป็นเทคโนโลยีที่มีศักยภาพเปลี่ยนโลกในหลากหลายอุตสาหกรรม เช่น การแพทย์ การเงิน พลังงาน โลจิสติกส์ ความมั่นคงทางไซเบอร์ และแม้กระทั่งกีฬา

ซึ่งการเข้าร่วมงาน GITEX Asia 2025 ที่จะจัดขึ้นในประเทศสิงคโปร์ Techsauce ได้เห็นว่าเวทีสำคัญในงานกลายเป็นจุดรวมพลสำคัญของผู้นำเทคโนโลยีจากทั่วโลก โดยเฉพาะในประเด็น “Quantum Technology” ที่กำลังเป็นเวทีแข่งขันระดับชาติอย่างเงียบๆ แต่เข้มข้นมากๆ

ทำไมควอนตัมถึงกลายเป็นเวทีแข่งขันระดับโลก ?

เทคโนโลยีควอนตัมไม่ใช่แค่การสร้าง “คอมพิวเตอร์เร็วๆ” แต่หมายถึงการเปิดประตูสู่ความเป็นไปได้ใหม่ในหลากหลายด้าน เช่น:

• Quantum Computing: แก้ปัญหาทางคณิตศาสตร์และวิศวกรรมที่ซูเปอร์คอมพิวเตอร์ปัจจุบันไม่สามารถจัดการได้
• Quantum Communication: การสื่อสารที่ไม่สามารถถูกดักฟังหรือถอดรหัสได้
• Quantum Sensing: เซนเซอร์ความแม่นยำสูงในด้านการแพทย์ การสำรวจใต้ดิน หรือแม้กระทั่งกีฬา

ประเทศที่สามารถเป็น “First Mover” หรือผู้เล่นรายแรกในสนามนี้ จะมีข้อได้เปรียบในการครองตลาด ครอบครองทรัพย์สินทางปัญญา และสร้างโครงสร้างเศรษฐกิจใหม่ที่ยั่งยืน

เวทีควอนตัม ไม่ใช่แค่เรื่องวิทยาศาสตร์ แต่คือเรื่องภูมิรัฐศาสตร์

แต่ละประเทศมองเกมนี้อย่างไร ?

ออสเตรเลีย: จากห้องแล็บสู่ภาคธุรกิจ

ดร. Cathy Foley อดีตหัวหน้านักวิทยาศาสตร์ของออสเตรเลีย กล่าวว่า จุดเปลี่ยนของเทคโนโลยีควอนตัมคือการเปลี่ยนจากงานวิจัยในห้องแล็บสู่ตลาดจริง ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่าย เพราะนักวิจัยจำนวนมากยังขาดทักษะหรือวิสัยทัศน์ทางธุรกิจ รัฐบาลจึงต้องสร้าง “สะพานเชื่อม” เช่น โครงการสนับสนุนสตาร์ทอัพ การให้ทุนระยะยาว (patient capital) และการสร้างระบบนิเวศนวัตกรรมควอนตัมที่เชื่อมโยงมหาวิทยาลัย อุตสาหกรรม และรัฐเข้าด้วยกัน

ออสเตรเลียมีจุดเริ่มจากงานวิจัยเชิงลึก ก่อนจะก้าวสู่การมี “อุตสาหกรรมควอนตัม” จริงจัง โดยเน้นการเปลี่ยนจากนักฟิสิกส์สู่นักธุรกิจ ด้วยการสนับสนุนจากภาครัฐ เช่น โครงการ ON ที่ช่วยพัฒนานักวิจัยให้เป็นสตาร์ทอัพ โดยการเปลี่ยนจากงานตีพิมพ์เป็น MVP สำหรับนักลงทุน

ออสเตรเลียที่ปัจจุบันมีสตาร์ทอัพควอนตัมกว่า 50 บริษัทเพิ่มขึ้นจากเพียง 2 บริษัทในปี 2016

เกาหลีใต้: พลังอุตสาหกรรมดั้งเดิม + ควอนตัม

Brad Kim ประธานเจ้าหน้าที่ฝ่ายควอนตัม MegazoneCloud และสมาชิกคณะกรรมการสมาคมอุตสาหกรรมควอนตัมแห่งเกาหลี (KQIA) เน้นว่า แม้ในภาคอุตสาหกรรมจะยังอยู่ในช่วงของการระวังความเสี่ยงจากควอนตัม แต่รัฐบาลเกาหลีกำลังส่งเสริมการแปรรูปงานวิจัยสู่ภาคอุตสาหกรรม เช่น เซมิคอนดักเตอร์ วัสดุ และอิเล็กทรอนิกส์ โดยใช้โมเดลจากบริษัทที่ประสบความสำเร็จในอดีต

สิงคโปร์: สร้างระบบนิเวศครบวงจร

Prof. José Ignacio Latorre ผู้อำนวยการศูนย์เทคโนโลยีควอนตัม มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ กล่าวว่า สิงคโปร์ไม่เน้นแค่เงินทุน แต่ให้ความสำคัญกับกลไกความร่วมมือทั้งในประเทศและระดับนานาชาติ สิงคโปร์เลือกสนับสนุนควอนตัมทั้งในด้านวิทยาศาสตร์พื้นฐานและการพัฒนาเชิงพาณิชย์ พร้อมระบบ funding ที่ชัดเจนและยืดหยุ่นสำหรับการจับมือกับบริษัทเอกชนทั้งในและต่างประเทศ โดยเน้นกลยุทธ์ “ไปด้วยกัน” ไม่ว่าจะเป็นสตาร์ทอัพหรือองค์กรใหญ่ เช่น การตั้ง Quantum Hub ที่เปิดกว้างให้สตาร์ทอัพจากทั่วโลกเข้ามาร่วมพัฒนาและทดสอบ

ญี่ปุ่น: ใช้กลยุทธ์พันธมิตรระดับโลก

Hiromori ประธานกลุ่มการทำงานพันธมิตรของ Q-STAR ชี้ว่า ญี่ปุ่นมุ่งเน้นไปที่การสร้างพันธมิตรระหว่างเอกชนและรัฐ เช่น การสร้าง use case ร่วมกับ Toshiba และสตาร์ทอัพ ถือเป็นหัวใจสำคัญในการพัฒนา Ecosystem ควอนตัมที่เชื่อมต่อทั่วโลก

เวทีควอนตัมกับอุปสรรคที่ต้องก้าวข้าม

ช่องว่างระหว่างห้องแล็บกับตลาด

• นักวิทยาศาสตร์มักขาดความรู้และเครือข่ายในการสร้างธุรกิจ รัฐจึงต้องมีบทบาททั้งในด้านเงินทุน การสร้างแพลตฟอร์ม และการให้คำปรึกษา

การขาดบุคลากรที่มีทักษะควอนตัม

• หลายประเทศกำลังพัฒนาโมเดลการศึกษาใหม่ที่เน้นการพัฒนาความสามารถวิเคราะห์ขั้นสูง แทนการสอนทักษะเฉพาะทางที่อาจล้าสมัยในเวลาไม่กี่ปี

แรงกดดันทางภูมิรัฐศาสตร์

• ความร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์อาจถูกจำกัดจากความตึงเครียดระหว่างประเทศ จึงต้องมีแนวทาง "Science Diplomacy" เพื่อให้ความร่วมมือด้านวิทยาศาสตร์อยู่เหนือการเมือง

แล้วอะไรจะเป็นตัวชี้วัดว่าใครจะชนะในเกมนี้?

ทุกคนต่างเห็นพ้องว่า “ความสามารถของคน” คือสิ่งที่สำคัญที่สุด เงินทุนหรือโครงสร้างพื้นฐานสามารถมีได้ในทุกประเทศ แต่หากไม่มีบุคลากรที่เข้าใจเทคโนโลยีและสามารถปรับตัวได้ ก็ยากที่จะนำหน้าคู่แข่ง ในขณะที่บางคนก็ชี้ว่า "Governance" หรือการบริหารจัดการที่มีวิสัยทัศน์และมีระบบ เป็นกุญแจสำคัญของประเทศที่ต้องการเป็นผู้นำในโลกควอนตัม

ข้อมูลจาก Session: Opening Panel | The Global Quantum Race: How Countries Are Preparing for the Next Technological Revolution จากงาน GITEX ASIA 2025 Singapore