ไทยควรโดดเข้าสู่ ‘สงครามเซมิคอนดักเตอร์’ หรือไม่ ? สรุปจากอดีตบิ๊ก TSMC ต่ออุตสาหกรรมชิป และสงครามชิป

บนเวที Techsauce Global Summit 2025 มีเซสชั่นที่พูดคุยถึงเซมิคอนดักเตอร์ซึ่งนับว่าเป็นมันสมองของยุค AI และเป็นสิ่งที่หลายประเทศต้องการผลิต และพัฒนาไม่เว้นแม้แต่ประเทศไทย

ภายในเซสชั่น 'Semiconductor Tech Advancement: Navigating the Future of Innovation' ที่เพิ่งจบไป Professor Konrad Young อดีตผู้อำนวยการฝ่ายวิจัยและพัฒนา (R&D Director) จาก TSMC บริษัทผู้ผลิตชิปที่ทรงอิทธิพลที่สุดในโลก ที่ได้มาอธิบายถึงทางรอดของไทยในอุตสาหกรรมที่ขับเคลื่อนโลกยุคใหม่

ตลอด 40 ปีในสายอาชีพของผม ประเทศไทยไม่เคยอยู่ในความคิดของผมเลยเมื่อพูดถึงเรื่องเซมิคอนดักเตอร์

Professor Konrad Young เริ่มต้นบทสนทนาอย่างน่าสนใจ เผยให้เห็นภาพความเป็นจริงว่าในเวทีระดับโลก ประเทศไทยอาจยังไม่ใช่ผู้เล่นที่อยู่ในสายตาของยักษ์ใหญ่ในอุตสาหกรรมนี้

คำถามต่อมาคือ แล้วในโลกที่เทคโนโลยีชิปคือหัวใจของทุกสิ่ง ตั้งแต่ AI ไปจนถึงรถยนต์ไฟฟ้า ประเทศเล็กๆ อย่างไทยจะหาที่ยืนของตัวเองได้อย่างไร ?

สมรภูมิเซมิคอนดักเตอร์ = เกมของคนรวย และสงครามที่ไม่สิ้นสุด

Professor Konrad Young พยายามชี้ให้เห็นภาพว่า อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ไม่ใช่สนามเด็กเล่น แต่เป็นเกมของคนรวย หรืออาจเรียกว่าเป็นอุตสาหกรรมที่ต่อต้านประชาธิปไตยมาก เพราะมีเพียงบริษัทขนาดใหญ่ และประเทศมหาอำนาจเท่านั้นที่สามารถทุ่มเงินมหาศาลเพื่อแข่งขัน และเข้าถึงเทคโนโลยีที่ร่ำรวยได้ 

โดยตั้งคำถามว่า โลกจะใช้ประโยชน์จากเซมิคอนดักเตอร์ได้อย่างไรหากคุณไม่ใช่บริษัทขนาดใหญ่ และประเทศขนาดใหญ่ ?

เขาเปรียบเทียบการแข่งขันนี้ว่าเป็นเหมือนกับการแข่งขันสะสมอาวุธ ที่ต้องทุ่มงบประมาณไปกับการวิจัยและพัฒนาอย่างต่อเนื่อง เช่นเดียวกับที่สหรัฐฯ, รัสเซีย และจีน พยายามสร้างทรัพยากรทางทหารมากมาย 

เขายกตัวอย่าง TSMC ที่ทุ่มเทด้านการวิจัย และพัฒนา งบ R&D ไว้ที่ 8% ของรายได้มาตลอดเกือบ 30 ปี เขาระบุว่า รายได้ของ TSMC ในปีนี้จะอยู่ที่ประมาณ 90,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐถึง 100,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ 

หมายความว่าบริษัทจะใช้เงินประมาณ 7,000-8,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ในการวิจัยและพัฒนาเพียงอย่างเดียว ซึ่งมากกว่างบประมาณ R&D ของทั้งประเทศไต้หวัน (หากไม่นับ TSMC) เสียอีก

นอกจากเงินทุนมหาศาล อุตสาหกรรมนี้ยังมี Learning Curve ที่ยาวนานกว่า 60 ปีนับตั้งแต่มีกฎของมัวร์ (Moore's Law) ทำให้ผู้เล่นหน้าใหม่แทบไม่มีทางไล่ตามได้ทัน เพราะมันมีราคาแพงเกินไป

จาก Globalization สู่ Localization

ความท้าทายที่สำคัญที่สุดในยุคปัจจุบัน คือประเด็นภูมิรัฐศาสตร์ โดยเฉพาะความขัดแย้งทางเทคโนโลยีระหว่างสหรัฐฯ และจีน ที่กำลังสั่นคลอนระบบซัพพลายเชนระดับโลกที่เคยแข็งแกร่ง 

สหรัฐฯ กำลังพยายามทลายระบบนี้ และบังคับให้ทุกคนย้ายฐานการผลิตไปที่สหรัฐฯ ในแนวทางที่ไม่มีประสิทธิภาพนัก

สถานการณ์นี้บีบให้โลกต้องหันไปสู่ Localization หรือการสร้างฐานการผลิตในระดับภูมิภาคและท้องถิ่นมากขึ้น ซึ่งแม้จะเป็นความท้าทายใหญ่หลวง แต่เขามองว่ามันอาจสร้างโอกาสเล็กๆ ให้กับประเทศที่ไม่เคยอยู่ในสมการนี้มาก่อน เช่น เวียดนามที่พยายามหาโอกาสจากความต้องการย้ายฐานการผลิตออกจากจีน หรือสาธารณรัฐเช็กที่พยายามเข้าไปอยู่ในซัพพลายเชนของเยอรมนี แต่นี่เป็นโอกาสที่ต้องอาศัยกลยุทธ์ที่แยบยลอย่างยิ่ง 

ทางรอดของไทยและประเทศเล็ก ต้องเริ่มจาก ‘Local Demand’ 

แล้วประเทศอย่างไทยควรทำอย่างไร ? Professor Konrad Young ชี้ว่านี่คือคำถามที่ตอบยากที่สุด แต่คำตอบไม่ใช่การกระโดดเข้าไปสร้างโรงงานผลิตชิปเพื่อแข่งขันกับยักษ์ใหญ่ แต่ต้องเริ่มต้นจากรากฐานที่สำคัญที่สุด นั่นคือ Local Demand หรือความต้องการภายในประเทศ

คุณต้องมีความปรารถนาและความตั้งใจแบบ Top-down หรือจากบนลงล่าง เพื่อสร้างให้ตลาดในประเทศเกิดความต้องการ

เขายกตัวอย่างเวียดนามว่า หากบริษัทที่ใหญ่ที่สุดในประเทศอย่าง VinGroup (แบรนด์ผู้ผลิตรถยนต์) ไม่มีความต้องการใช้ชิ้นส่วนที่ผลิตในประเทศ ก็จะไม่มีทางเกิดอุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ขึ้นได้เลย

ดังนั้นกลยุทธ์สำหรับประเทศไทย และประเทศอื่น ๆ ได้แก่

1. สร้างอุตสาหกรรมที่ต้องการใช้ชิป > ต้องมีอุตสาหกรรมเป้าหมายที่แข็งแกร่งในประเทศ เช่น ยานยนต์, อุปกรณ์การแพทย์, พลังงานสะอาด เพื่อสร้างความต้องการต่อชิปให้เกิดขึ้นจริง
2. หาจุดแข็งของตัวเองให้เจอ > แต่ละประเทศต้องตอบคำถามให้ได้ว่า ‘อะไรคือจุดแข็ง ?’ ไม่ว่าจะเป็นจุดแข็งด้านวัฒนธรรม ทรัพยากร หรือทักษะแรงงาน และใช้จุดแข็งนั้นเป็นตัวนำ
3. ร่วมมือกันในกลุ่มประเทศ > ประเทศที่เหลือต้องร่วมมือกันเพื่อสร้างอำนาจต่อรอง โดยสิ่งที่สำคัญที่สุดคือ International Talent Exchange เพราะการทำงานร่วมกันจะทำให้เกิดสิ่งที่ยิ่งใหญ่ได้
4. เน้นนวัตกรรมเพื่อความยั่งยืน > แทนที่จะไปแข่งพัฒนาชิปให้เร็วให้แรง เราอาจมองหาโอกาสในตลาดเฉพาะทาง เช่น การพัฒนา Green Semiconductor ซึ่งเป็นเทรนด์ที่ทั่วโลกให้ความสำคัญ

บทสรุปจาก Professor Konrad Young คือการส่งสัญญาณเตือนว่า การเข้าสู่อุตสาหกรรมเซมิคอนดักเตอร์ไม่ใช่เรื่องของความฝัน แต่เป็นเรื่องของกลยุทธ์ที่วางอยู่บนความเป็นจริง สำหรับประเทศไทย การเดินทางสายนี้จะเริ่มต้นได้ก็ต่อเมื่อเราตอบคำถามพื้นฐานที่สุดได้ว่า เราจะสร้างความต้องการจากภายใน และจะใช้จุดแข็งอะไรของเราไปแข่งขันในเวทีโลก ?

อ้างอิง : ข้อมูลจากเซสชั่น Semiconductor Tech Advancement: Navigating the Future of Innovation งาน Techsauce Global Summit 2025